Η κήρυξη του πολέμου από τους Ιταλούς και η εισβολή των στρατευμάτων τους στην ελληνοαλβανική μεθόριο ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου αποτελεί κεντρικό θέμα της σύγχρονης ιστοριογραφίας.
Έχουν γραφτεί πολλά για τον σχεδιασμό, το διπλωματικό παρασκήνιο και τις κινήσεις των επιτελείων ενόψει του πολέμου που θα ξεκινούσε. Επίσης έχει ερευνηθεί και παρουσιαστεί ο συσχετισμός δυνάμεων και οι κινήσεις των δυνάμεων.
Αυτό που παραμένει σε γενικές γραμμές «άγραφη» ιστορία είναι η δράση των στρατιωτών μεμονωμένα ή σε ομάδες.
Ο μικρόκοσμος ενός οχυρού, η αγωνία της σκοπιάς και η ευθύνη όσων στελέχωσαν ένα φυλάκιο στα σύνορα μας παρότρυνε να αναζητήσουμε αυτήν την πλευρά του πολέμου.
Το «αποτύπωμα» στη σκοπιά ενός φαντάρου του 40. Η δημοσιογραφική έρευνα μας έφερε στην περιοχή της Κόνιτσας.
Ανάμεσα στον Αωό, τον Βοϊδομάτη και το Σαραντάπορο σχηματίζεται ένα εντυπωσιακό ανάγλυφο με πυκνή βλάστηση, γεφύρια και χωμάτινες διαδρομές.
Αναζητήσαμε το φυλάκιο το οποίο έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην άμυνα της περιοχής, καθώς βρίσκεται πάνω στα σύνορα εκεί όπου ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου 1940 οι Ιταλοί εκδήλωσαν μια από τις πρώτες επιθέσεις τους.
Το μονοπάτι ήταν κλειστό από τα κλαδιά και τα «πατήματα» είχαν χαθεί. Μετά από μια δεκάλεπτη ανάβαση φτάσαμε στο ύψωμα και αντικρίσαμε τους πέτρινους τοίχους.
Το φυλάκιο ήταν ακόμα όρθιο, αλλά χωρίς στέγη, πόρτες και παράθυρα. Το ιστορικό αλλά άγνωστο φυλάκιο βρίσκεται σχετικά κοντά στην γέφυρα της Μέρτζανης. Η σκοπιά του στέκει ακόμα, αλλά «λαβωμένη». και ετοιμόρροπη. Μπροστά από το φυλάκιο στέκει ακόμα όρθια, αλλά «λαβωμένη», η σκοπιά του 40. Όταν πλησιάσαμε, περιεργαστήκαμε τον χώρο και με έκπληξη διακρίναμε καθαρά το όνομα ενός στρατιώτη, που βρέθηκε εκεί την ιστορική εκείνη μέρα. Χωρίς να το γνωρίζει πέρασε στην ιστορία από μια κίνηση που έκανε την ώρα της αγωνιώδους βάρδιας του.
Έγραψε το όνομά του με μια πρόκα στον σοβά της σκοπιάς.
Έγραψε τη σειρά του, τη χρονολογία και το χωριό του: Βασίλειος Χαλβατζής από το Στρυμονικό Σερρών.
Αναζητήσαμε τον όνομά του στα αρχεία και με χαρά διαπιστώσαμε ότι ο τότε 19χρονος Χαλβατζής ήταν υπαρκτό πρόσωπο του ’40 και πράγματι είχε υπηρετήσει στη συγκεκριμένη μονάδα. Δυστυχώς σήμερα δεν είναι πια στη ζωή. Ήταν ένας από τους δώδεκα που επέζησαν από τον λόχο του και έζησε όλη την ένταση και τη φρίκη του πολέμου. Είχε χάσει μέρος της ακοής του από τους σφοδρούς βομβαρδισμούς, αλλά κατάφερε μετά τη συνθηκολόγηση με τους Γερμανούς να φτάσει με τα πόδια στο χωριό του μέσω της Πίνδου. Έζησε το υπόλοιπο της ζωής του ως αγρότης και ασχολήθηκε με τα καπνά. Έκανε δύο αγόρια και απέκτησε έξι εγγόνια, που μας έδωσαν τις φωτογραφίες του. Ακόμα τον θυμούνται να τους μιλάει για τους χαμένους συμπολεμιστές του και το πυκνό χιόνι που είχε γίνει κατάμαυρο από τις οβίδες.
Στην περιήγηση είχαμε κοντά μας τον αντισυνταγματάρχη ε.α Αθανάσιο Λάκκα που γνώριζε την περιοχή και μας βεβαίωσε ότι σε εκείνο το σημείο δόθηκε μια από τις πρώτες μάχες του πολέμου.
Ο λόχος που επάνδρωνε το φυλάκιο βρέθηκε στο στόχαστρο του ιταλικού πυροβολικού, αλλά αμύνθηκε. Μάλιστα ανταπέδωσε τα πυρά όταν ξεπρόβαλαν τα τεθωρακισμένα της Ιταλικής φάλαγγας.
Μπροστά και κάτω από το φυλάκιο η περιοχή ήταν παγιδευμένη με νάρκες και κυρίως με τάφρους που είχαν ανοίξει λίγους μήνες πριν οι κάτοικοι με τις οδηγίες του στρατού.
Εκεί μέσα έπεσαν τα τανκς που επιχείρησαν εισβολή, ακινητοποιήθηκαν και βγήκαν εκτός μάχης από τους Έλληνες φαντάρους.
Μετά τη λήξη του πολέμου το φυλάκιο εγκαταλείφθηκε και σήμερα κινδυνεύει με κατάρρευση. Αρχικά ανήκε στη δικαιοδοσία του στρατού, αλλά πλέον έχει περάσει στην ευθύνη της Αρχαιολογικής υπηρεσίας καθώς στην περιοχή υπάρχουν αρχαιολογικά ευρήματα που συνδέονται με την παρουσία του βασιλιά Πύρρου, ο οποίος απ΄αυτό το σημείο πέρασε τον στρατό του στη μεγάλη εκστρατεία κατά της Ρώμης.
Το φυλάκιο «Πανταζή», όπως είναι η επίσημη ονομασία, θα μπορούσε να συντηρηθεί και με την κατάλληλη οργάνωση και φροντίδα να γίνει ένα ζωντανό μουσείο ιστορίας ακριβώς πάνω στο πεδίο της μάχης του 1940. Προϋπόθεση για αυτό είναι κάποιος να ενδιαφερθεί πέρα από τις πατριωτικές ομιλίες και τις παρελάσεις.
Πέμπτη 15 Οκτωβρίου 1940: Παλάτσο Βενέτσια, Ρώµη. Ο πρωθυπουργός και ηγέτης του φασιστικού κόµµατος της Ιταλίας, Μπενίτο Μουσολίνι, έχει συγκαλέσει απόρρητη σύσκεψη στο γραφείο του προκειµένου να επισηµοποιήσει την ειληµµένη απόφασή του να επιτεθεί εναντίον των γειτονικών χωρών του, µεταξύ των οποίων και κατά της Ελλάδας.
Παρόντες είναι κορυφαία στελέχη της πολιτικής και της στρατιωτικής ηγεσίας, όπως ο υπουργός Εξωτερικών Γκαλεάτσο Τσιάνο, ο τοποτηρητής στην Αλβανία Φρανσέσκο Τζακοµόνι και οι στρατηγοί Πιέτρο Μπαντόλιο, Ουµπάλντο Σοντού, Σεµπαστιάνο Μάριο Ροάτα και Βισκόντι Πράσκα. Ο τελευταίος έχει εκπονήσει µέχρι την τελευταία λεπτοµέρεια σχέδιο εισβολής αρχικά στην Ηπειρο, προσβλέποντας ότι θα έχει καταληφθεί μέσα σε λίγες ηµέρες, και ακολούθως η ιταλική κυριαρχία θα επεκτεινόταν κατά σειρά στα Ιόνια Νησιά και στην ύπαιθρο χώρα έως τη Θεσσαλονίκη, για να καταληφθεί αργότερα και το υπόλοιπο µέρος της επικράτειας, ώστε να αποτραπεί το ενδεχόµενο βρετανικής απόβασης. Τους έδειχνε µάλιστα τα σηµεία ένα προς ένα στον χάρτη.
Εξηγεί ότι οι Έλληνες δεν διαθέτουν άρματα, ούτε αξιόμαχη Αεροπορία. «Μπορούν να παρατάξουν µέχρι 30.000 άνδρες, ενώ εµείς 70.000, χώρια τα ειδικά τάγµατα και τους Αλβανούς». Ολοι οι παριστάμενοι κουνούν καταφατικά το κεφάλι, εκτός από τον αρχηγό του Γενικού Επιτελείου στρατηγό Μπαντόλιο, ο οποίος διατυπώνει κάποιες επιφυλάξεις για τη διάχυτη αισιοδοξία που επικρατεί. Η επιχείρηση συμφωνήθηκε αρχικά να γίνει γύρω στις 26 Οκτωβρίου, αν και ακολούθως πήρε µια µικρή παράταση 48 ωρών.
Παρασκευή 25 Οκτωβρίου 1940: Τρεις µέρες πριν από την έναρξη του Ελληνοϊταλικού Πολέµου, ο δικτάτορας πρωθυπουργός Ιωάννης Μεταξάς είναι ανήσυχος. Γνωρίζει καλά ότι η Ελλάδα θα δεχθεί επίθεση, αλλά όχι την ακριβή ηµέρα. Ο πρεσβευτής µας στη Ρώµη, Ιωάννης Πολίτης, υπολογίζει ότι θα εκδηλωθεί µεταξύ 25 µε 28 Οκτωβρίου. Στο ηµερολόγιό του ο Μεταξάς θα γράψει µεταξύ άλλων ότι «σήµερα δεν έγινε ιταλική επίθεσις. Εσπερινή είδησις ότι προ της αριστεράς πτέρυγος προωθήθη εν Σύνταγµα. Φανερή επιθετική παράταξις». Η ζωή όµως εκτός πρωθυπουργικού γραφείου συνεχίζεται κανονικά. Το ίδιο βράδυ κιόλας πραγµατοποιούνται τα εγκαίνια της Εθνικής Λυρικής Σκηνής µε την παράσταση «Μαντάµα Μπατερφλάι», ένα από τα κορυφαία αριστουργήµατα του οπερατικού ρεπερτορίου, γραµµένο από τον Ιταλό συνθέτη Τζάκοµο Πουτσίνι. Επιχειρηµατίες, πολιτικοί και καλλιτέχνες σπεύδουν να απολαύσουν το έργο, ενώ το «παρών» δίνει και ο γιος του Πουτσίνι, Αντόνιο, συνοδευόµενος από τη σύζυγό του.
Σάββατο 26 Οκτωβρίου 1940: Στην ιταλική πρεσβεία της Αθήνας διοργανώνεται λαμπρή δεξίωση προς τιμήν του Αντόνιο Πουτσίνι. Η διπλωµατική υπηρεσία των γειτόνων έχει στείλει πρόσκληση και στον ίδιο τον Μεταξά να παραστεί, αλλά αρνείται, χαρακτηρίζοντάς τη «στάχτη στα µάτια». Στέλνει όµως τους υφυπουργούς Εξωτερικών Νικόλαο Μαυρουφή και Τύπου Θεολόγο Νικολούδη, «ως σχετιζομένους µε τα καθήκοντά τους». Ο πρεσβευτής της Ιταλίας στη χώρα µας Εµανουέλε Γκράτσι ήταν διαχυτικός προς όλους. Την ώρα όµως που τσουγκρίζει τα ποτήρια κουβεντιάζοντας χαµογελαστός µε τους καλεσµένους του, λαµβάνει ένα κρυπτογραφηµένο τηλεγράφηµα. Θα το διαβάσει µε την ησυχία του τις πρώτες πρωινές ώρες, όταν θα έχουν φύγει και οι τελευταίοι καλεσµένοι. Το άκρως απόρρητο κείµενο έχει σταλεί από τη Ρώµη µε την υποσηµείωση να παραµείνει µυστικό το περιεχόµενό του για ένα εικοσιτετράωρο ακόµη, µέχρι τα χαράματα της 28ης Οκτωβρίου, οπότε και θα το κοινοποιούσε αιφνιδιαστικά στον Ιωάννη Μεταξά.
Έπαιρναν εντολές από τη Βέρμαχτ, φορούσαν γερμανικές στολές και διακρίθηκαν για τη βιαιότητα και τη σαδιστική συμπεριφορά τους σε βάρος αμάχων συμπατριωτών τους. Πήραν το όνομά τους από τους επικεφαλής τους,τον Γερμανό επιλοχία Φριτς Σούμπερτ και τον απότακτο Έλληνα συνταγματάρχη Γεώργιο Πούλο, σύμφωνα με την mixanitouxronou.gr.
Ο Σούμπερτ γεννήθηκε το 1897 στο Ντόρτμουντ. Πολέμησε με τη Βέρμαχτ στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και βρέθηκε στη Σμύρνη ως μέλος της γερμανικής αποστολής που αναδιοργάνωσε τμήματα του οθωμανικού στρατού τα οποία πολέμησαν εναντίον της Αντάντ (αγγλογαλλική συνεργασία). Στη συνέχεια, όπως πολλοί βετεράνοι του πολέμου, ο Σούμπερτ έγινε μέλος του ναζιστικού κόμματος του Χίτλερ το 1934.
Είναι δεκανέας και τον φωνάζουν «ο Τούρκος», επειδή μιλά την τουρκική γλώσσα με ηλικιωμένους Μικρασιάτες και έχει ανατολίτικα χαρακτηριστικά. Ο Σούμπερτ, από ασήμαντος υπαξιωματικός εξελίχθηκε σε έναν πανίσχυρο διοικητή «Σώματος Κυνηγών» περίπου 150 ανδρών.
Στρατολόγησε Έλληνες με μειωμένη εθνική συνείδηση, αλλά και ποινικούς κρατούμενους.
Στόχος τους ήταν να πολεμήσουν τους αντιστασιακούς και το κίνητρο της προδοσίας ήταν τα χρήματα, η αίσθηση εξουσίας και όσον αφορά στους εγκληματίες που ήταν στη φυλακή, την αποφυλάκισή τους.
Αυτοί οι λίγοι φόρεσαν τη γερμανική στολή και έκαναν φρικτά εγκλήματα κατά των συμπατριωτών τους.
Ήταν μια τακτική που ακολουθούσαν οι Γερμανοί σε όλη την Ευρώπη. Στην Ελλάδα ελάχιστοι δέχθηκαν να φορέσουν τη γερμανική στολή.
Μεταπολεμική αφίσα που διαφημίζει τις επιτυχίες της Αστυνομίας πόλεων. Ο Σούμπερτ εικονίζεται ως χάρος που κρατά δρεπάνι πάνω από τη φλεγόμενη Μακεδονία και Κρήτη
Οι «Σουμπερίτες» έδρασαν αρχικά στην Κρήτη, με πυρήνα την οικογένεια των Τζουλιάδων από το χωριό Κρουσώνας Ηρακλείου. Τα μέλη της οικογένειας εξοπλίστηκαν από τους Γερμανούς και στράφηκαν κατά των συμπατριωτών τους. Η σύγκρουση ήταν βίαιη γιατί ο Κρουσώνας είχε παλικάρια που πολέμησαν τον εισβολέα και οργάνωσαν αμέσως αντιστασιακές ομάδες.
Μέχρι τις αρχές του 1944 η καταδιωκτική ομάδα του Σούμπερτ, με
έδρα το χωριό Αυγενική, εκτέλεσε σε διάφορα χωριά της Κρήτης
περισσότερους από 200 αμάχους.Οι «Σουμπερίτες»,έκαναν επιδρομές στα χωριά και βασάνιζαν ή δολοφονούσαν
πατριώτες κάθε ηλικίας.
Στην Κρήτη ο χαρακτηρισμός «Σουμπερίτης» αποτελεί ακόμη βαριά βρισιά· δηλώνει τον υπάνθρωπο, το απόβρασμα, τον χυδαίο προδότη. Κι αυτό γιατί τα μέλη της ομάδας χρησιμοποίησαν κάθε είδος βασανιστηρίου. Έβγαζαν τα νύχια ή τα μάτια των χωρικών για να τους αναγκάσουν να προδώσουν τους αντάρτες ή χάραζαν το σώμα τους με συρμάτινες βούρτσες και μετά άλειφαν τις αιμορραγούσες πληγές με αλάτι.
Αυτό έκαναν στον Κώστα Μπαντουβά, αδελφό του αρχηγού της αντίστασης στην Κρήτη, για να αποκαλύψει πού είχε κρύψει ένα μεγάλο φορτίο με όπλα και πυρομαχικά στο Μετόχι Βορού Μονοφατσίου. Εκείνος όμως δεν αποκάλυψε το παραμικρό. Αφού του έσπασαν και τα κόκαλα στα άκρα, τον έθαψαν ενώ ήταν ακόμη ζωντανός. Ήταν ένας μαρτυρικός θάνατος που συγκλόνισε τους συναγωνιστές του.
Ένοπλη ομάδα Σουμπεριτών. Επικεφαλής ο περιβόητος Γεώργιος Τζουλιάς με το τσιγάρο στο στόμα, κρατά το όπλο του και … καμαρώνει. Μετά το τέλος της γερμανικής κατοχής οι αντιστασιακοί της Κρήτης εξόντωσαν όλους τους συνεργάτες του και πολλά μέλη της οικογένειάς του. Αυτός διέφυγε στο Βέλγιο
Οι «Σουμπερίτες» στην Κρήτη ήταν από τους πρώτους που έκαιγαν τα θύματά τους. Η αρχή έγινε στις 6 Οκτωβρίου 1943, στο χωριό Καλή Συκιά Ρεθύμνου. Τα αποκαλούμενα «ελληνικά SS», αφού πρώτα λεηλάτησαν τα σπίτια, τους έβαλαν φωτιά και φώναξαν τις γυναίκες που έμεναν σε αυτά να τη σβήσουν. Όταν εκείνες έπιασαν τους κουβάδες, τις πέταξαν μέσα και τις έκαψαν ζωντανές. Η 28χρονη Ευαγγελία Γρυντάκη ήταν μία από τις 12 γυναίκες που κάηκαν ζωντανές. Πρώτα της πήραν από την αγκαλιά τον γιο της, που ήταν μόλις είκοσι μηνών, και τον πέταξαν στο χώμα. Έτσι το μωρό γλίτωσε, αλλά η μάνα, που ήταν οχτώ μηνών έγκυος, κάηκε ζωντανή.
Αυτό που οι «Σουμπερίτες» έκαναν πειραματικά στο Ρέθυμνο, το «τελειοποίησαν» τον Σεπτέμβριο του ’44 στον Χορτιάτη Θεσσαλονίκης. Ο διεστραμμένος Σούμπερτ εγκατέλειψε κακήν κακώς την Κρήτη, μετά από μια αποτυχημένη επιχείρηση στα Μεσκλά, όπου οι αντάρτες αποδεκάτισαν το περίφημο «Σώμα Κυνηγών». Ο γερμανός στρατηγός Μπρόγερ τον μετέθεσε, γιατί είχε πλήξει το κύρος της Βέρμαχτ. Ο Σούμπερτ βρήκε καταφύγιο αρχικά στα Γιαννιτσά και μετά στο Ασβεστοχώρι Θεσσαλονίκης, όπου έστησε το νέο του στρατηγείο. Με τα υπολείμματα της παλιάς ομάδας και νέους έλληνες εθελοντές από τη Μακεδονία, έκανε το μεγαλύτερο από τα εγκλήματά του.
Με πρόσχημα μια αντάρτικη επίθεση και τον θάνατο ενός γερμανού στρατιώτη, ο Σούμπερτ έστησε μια οργανωμένη επιχείρηση αντιποίνων στον Χορτιάτη. Με την αμέριστη συμπαράσταση των ελλήνων συνεργατών του, συγκέντρωσε τα γυναικόπαιδα και στη συνέχεια τα εγκλώβισε σε δύο κτίρια, στον φούρνο του Γκουραμάνη και στο σπίτι του Νταμπούδη. Εκεί άνοιξε πυρ, έβαλε φωτιά και έκαψε ζωντανούς 149 κατοίκους. Οι 128 ήταν γυναίκες και παιδιά.
Το μνημείο για την σφαγή του Χορτιάτη. Δεν αναφέρει όμως ότι στο έγκλημα οι Ναζί είχαν Έλληνες συνεργάτες. Τους “Σουμπερίτες”.Το μνημείο για τα αθώα θύματα στο ολοκαύτωμα του Χορτιάτη. Στο έγκλημα οι Ναζί είχαν Έλληνες συνεργάτες. Τους «Σουμπερίτες»
Την ημέρα της εκτέλεσης ένας πρώην αξιωματικός, ο Ε. Μάλαμας, πλησίασε το απόσπασμα και ζήτησε να πυροβολήσει εκείνος τον Σούμπερτ. Ο αξιωματικός αρνήθηκε.
Μετά την εκτέλεση ο Μάλαμας ζήτησε επίμονα να του επιτραπεί να ρίξει τουλάχιστον τη χαριστική βολή. Ούτε αυτό του επιτράπηκε· ήταν πατέρας ενός παιδιού που ο Σούμπερτ είχε εκτελέσει μαζί με άλλους 15 νέους στο Ασβεστοχώρι. Τη χαριστική βολή έδωσε ο επικεφαλής αξιωματικός, ο όποιος όπως απαθανάτισε ο φωτογράφος Σωκράτης Ιορδανίδης, δεν δίστασε ούτε στιγμή να τραβήξει σκανδάλη.
Την 1η Σεπτεμβρίου του 1939 η ναζιστική Γερμανία του Αδόλφου Χίτλερ εισβάλει στην Πολωνία και γίνεται η αρχή στην Ευρώπη, για την αιματοχυσία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Η Ελλάδα αρχικά ήταν παρατηρητής, όμως τον Οκτώβρη του 1940 ενεπλάκη στον πόλεμο μετά και το «όχι» στο τελεσίγραφο του Μπενίτο Μουσολίνι για την κατάληψη στρατηγικών θέσεων στην Ελλάδα από τον ιταλικό στρατό.
Ο ελληνικός στρατός άντεξε απέναντι στους Ιταλούς, απώθησε τον εχθρό πάνω από τα αλβανικά σύνορα, όμως η επίθεση της Βέρμαχτ τον Απρίλιο του 1941 έβαλε την Ελλάδα σε καθεστώς στρατιωτικής κατοχής η οποία κράτησε έως και τον Οκτώβρη του 1944. Σημειώνεται, ωστόσο, πως ορισμένες περιοχές της χώρας, κυρίως τα νησιά, είδαν τους ναζί να αποχωρούν έως τις αρχές του καλοκαιριού του 1945.
Γερμανικό αντιαεροπορικό πυροβόλο στην Ακρόπολη (4 Ιουνίου 1941)
Η περίοδος της κατοχής ήταν από τις πιο δύσκολες που βίωσε ο ελληνικός λαός, γνωρίζοντας τη βαρβαρότητα των κατακτητών με τα ολοκαυτώματα σε πολλά χωριά, τις εκτελέσεις και ταυτόχρονα θα έπρεπε να αντιμετωπίσουν τον λιμό και τις αρρώστιες.
Οι μαύρες μέρες είχαν ξεκινήσει στην Ελλάδα. Οι άνθρωποι στην περιφέρεια αρχικά μπορούσαν να «νικήσουν» την πείνα που ερχόταν, έχοντας τα απαραίτητα στα χωράφια τους, όμως στα αστικά κέντρα όπως η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη και ο Πειραιάς η κατάσταση έγινε δραματική από τον πρώτο μήνα.
Μέχρι ο πόλεμος να φτάσει στην Ελλάδα, η χώρα δεν είχε αυτάρκεια. Η παραγωγή της χώρας δεν ήταν ικανή να καλύψει τις ανάγκες του πληθυσμού για τροφή, με αποτέλεσμα να χρειάζεται εισαγωγές από το εξωτερικό σε πρώτες ύλες και τρόφιμα.
Αυτό, σε συνδυασμό με τις λεηλασίες, τις καταστροφές στις υποδομές, ο ιδιαίτερα ψυχρός χειμώνας του 1941-42, αλλά και η απόφαση της βρετανικής κυβέρνησης για ναυτικό αποκλεισμό στέρησε από την Ελλάδα τον εφοδιασμό της.
Η πείνα έδειξε το σκληρό της πρόσωπο στην Ελλάδα και τα στοιχεία κάνουν λόγο για εκατοντάδες χιλιάδες θανάτου την περίοδο της κατοχής, λόγω του λιμού. Ο αριθμός δεν μπορεί να προσδιοριστεί, διότι αρκετοί άνθρωποι πέθαναν από αρρώστιες, οι οποίες βέβαια αυξήθηκαν ραγδαία καθώς η μη κατανάλωση των απαραίτητων θρεπτικών συστατικών προκάλεσαν την κατάρρευση του ανοσοποιητικού συστήματος.
Οι κάτοικοι των μεγάλων πόλεων, όπως ήταν λογικό, δεν είχαν διέξοδο και έτσι στην απόγνωσή τους ξεκίνησαν να τρέφονται με τους σκύλους, τις γάτες, αλλά και τα γαϊδουράκια τα οποία εκείνη την εποχή ήταν χρήσιμα για τις μετακινήσεις.
Μάλιστα, οι μαυραγορίτες παρουσίαζαν το κρέας του σκύλου ως αρνί, εκείνο της γάτας ως κουνελιού, του γαϊδάρου ως αλόγου και του αλόγου ως βοδινού.
Οι σκύλοι, οι γάτες και τα υπόλοιπα ζώα κάποια στιγμή τελείωσαν. Ο λιμός, όμως, είχε «χτυπήσει» ήδη. Πλέον στο διατροφολόγιο είχαν προστεθεί τα πάντα! Η περίφημη «μπομπότα» (χυλός από καλαμποκάλευρο), νερωμένο γάλα που πολλές φορές ήταν κακής ποιότητας, αλλά και όλων των ειδών των χόρτων, έδειχναν εκλεκτά μπροστά στα σκουπίδια που άφηναν οι Γερμανοί.
Οι νοικοκυρές έβρισκαν τους πιο απίθανους τρόπους για να φτιάξουν ένα πιάτο φαΐ για την οικογένεια, ενώ υπήρχαν και ειδικές οδηγίες από τις εφημερίδες για το πως θα μπορούσαν να ξεγελάσουν το στομάχι τους με αργό μάσημα της τροφής. Σούπες από κάθε τι περιττό, που σήμερα θα πετούσαμε στα σκουπίδια, όπως για παράδειγμα οι άκρες από τα φασολάκια.
Καφές μόνο από ρεβίθια και κουκούτσια, ενώ η ζάχαρη δεν υπήρχαν πουθενά. Οι μελιτζάνες αντικατέστησαν τον… κιμά, φλούδες από πατάτες έκαναν κεφτεδάκια, όπως και οι φλούδες όλων των φρούτων μπορούσαν να γίνουν ρόφημα. Όλα αυτά βέβαια δεν βρισκόντουσαν σε αφθονία και το καθένα λαχανικό ή φρούτο μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως πολυτέλεια.
Το πιο σοκαριστικό όλων, που έχει επιβεβαιωθεί, είναι πως πολλοί άνθρωποι που ξεπέρασαν την εξαθλίωση και ορφανά παιδιά που ζούσαν μόνα τους στους δρόμους, έτρωγαν ακόμη και τον εμετό των μεθυσμένων ναζί στρατιωτών έξω από ταβέρνες.
Οι πόλεις βίωσαν το μεγάλο κύμα του λιμού, αλλά και στα χωριά βέβαια η κατάσταση δεν ήταν ιδανική. Η μόνη διαφορά πως εκεί οι άνθρωποι μπορούσαν να επιβιώσουν, έχοντας διαθέσιμα περισσότερα αγαθά, όπως φρούτα, λίγο στάρι ή δημητριακά και κάποια ζώα.
Το κόστος ζωής είχε εκτοξευτεί με τον πληθωρισμό και τη διάλυση της οικονομίας. Ενδεικτικό είναι πως το 1944 μία δραχμή ισοδυναμούσε με 50 δισεκατομμύρια προπολεμικές δραχμές.
Τότε, λοιπόν, η μαύρη αγορά εκτοξεύτηκε. Ο κόσμος προκειμένου να προμηθευτεί λίγο λάδι ή κρέας, έδινε ακόμη και όλη του την περιουσία.
Η ναζιστική σημαία στην Ακρόπολη (27 Μαΐου 1941). Στο βάθος διακρίνεται ο Λυκαβηττός
Οι τιμές μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα «απογειώθηκαν». Τον πρώτο χρόνο η τιμή του ψωμιού ανέβηκε σχεδόν 90 φορές, τα φασολάκια από 35 δραχμές η οκά βρέθηκαν στις 300 δραχμές και το λάδι που ήταν απαραίτητο για τη διατροφή μετατράπηκε σε «χρυσό».
Μία οκά (ισοδυναμεί με 1.285 γραμμάρια) λάδι πωλούταν πριν τον πόλεμο έναντι 44 δραχμών. Αμέσως μετά την κατοχή το ποσό έφτασε στις 800 δραχμές, ενώ έναν χρόνο αργότερα η οκά κόστιζε 4.500 δραχμές.
Εκείνη την εποχή δεκάδες χιλιάδες σπίτια, κατοικίες και οικόπεδα πουλήθηκαν, με τους ιδιοκτήτες τους να τα ανταλλάσσουν ουσιαστικά με τρόφιμα. Μία μονοκατοικία, εξάλλου, είχε αξία σύμφωνα με τις αναφορές των ανθρώπων που έζησαν εκείνα τα χρόνια όσο τρεις τενεκέδες λάδι.
Η Μαρία Δημάδη έμεινε στην ιστορία ως η κατάσκοπος των Ελλήνων ανταρτών στο Αγρίνιο. Εργάστηκε στο Γερμανικό Φρουραρχείο της πόλης και απέσπασε σημαντικές πληροφορίες για την αντίσταση. Σε αυτήν οφείλεται η φονική ενέδρα του ΕΛΑΣ σε αυτοκινητοπομπή στην Μυρτιά Αιτολωακαρνανίας. Η ίδια είχε άδοξο τέλος. Συνελήφθη στο τέλος της κατοχής από τα Τάγματα Ασφαλείας και εκτελέστηκε.
Ήταν μια κοπέλα που μεγάλωσε σε εύπορη οικογένεια. Ο πατέρας της Κώστας, ήταν γυναικολόγος με σπουδές στο Παρίσι, ενώ η μητέρα της ήταν μέλος της επιφανούς οικογένειας καπνεμπόρων Παναγοπούλου. Γεννήθηκε το 1907 και ανατράφηκε με γκουβερνάντες και έλαβε ευρεία μόρφωση. Μάθαινε ξένες γλώσσες, έπαιζε πιάνο, ζωγράφιζε και έγραφε ποιήματα, ενώ από νεαρή ηλικία, ξεκίνησε να δημοσιεύει άρθρα στο περιοδικό «Διάπλαση των Παίδων».
Ο γάμος και ο χωρισμός
Στα 19 της παντρεύτηκε με τον δικαστικό Θεόδωρο Μπουκογιάννη, με τον οποίο απέκτησε μια κόρη, τη Χαρίκλεια. Ο γάμος τους κράτησε λίγο. Το ζευγάρι, που είχε μεγάλη διαφορά ηλικίας χώρισε και ο Μπουκογιάννης πήρε το παιδί και έφυγε από το Αγρίνιο. Ο αποχωρισμός κλόνισε τη Μαρία.
Η κόρη της μεγάλωσε με μητριά ξέροντας πως η βιολογική της μητέρα είχε πεθάνει. Μάνα και κόρη συναντήθηκαν μετά από χρόνια, όταν η Χαρίκλεια ήταν 16 ετών και διατήρησαν επαφή μέσω αλληλογραφίας.
Η πρόσληψη στο Γερμανικό φρουραρχείο
Στα τέλη της δεκαετίας του ’30 ενώ η Δημάδη παραθέριζε στον Άγιο Βλάσσιο Αγρινίου, προσβλήθηκε από τύφο. Η ασθένεια δεν απείλησε τη ζωή της, αλλά της άφησε ένα μεγάλο σημάδι στο πρόσωπο από γάγγραινα. Στην Ελλάδα δεν υπήρχαν τα μέσα για να χειρουργηθεί. Ο αδελφός της μητέρας της ο οποίος ήταν καπνέμπορος στη Γερμανία, μεσολάβησε ώστε να νοσηλευτεί στο εξωτερικό, όπου έκανε πλαστική στο πρόσωπο.
Κατά τη διάρκεια της νοσηλείας της στη Γερμανία, τελειοποίησε τα γερμανικά της. Έτσι, όταν την άνοιξη του 1941 οι Γερμανοί που είχαν καταλάβει το Αγρίνιο, αναζήτησαν διερμηνέα για το φρουραρχείο της πόλης, η Μαρία ήταν το κατάλληλο πρόσωπο. Προσελήφθη αμέσως και ξεκίνησε την μυστική δράση της.
Το κόλπο με τα καρμπόν
Κατά τη διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου του 1940, η Δημάδη μαζί με άλλες γυναίκες έπλεκε ζεστά ρούχα για τους φαντάρους και τα έστελνε στο μέτωπο. Λίγο πριν πιάσει δουλειά στο φρουραρχείο, είχε μυηθεί στην αντίσταση από τον ξάδελφό της Τάσο Παναγόπουλο, που ήταν μέλος του ΕΑΜ.
Η θέση της στο φρουραρχείο της έδινε πρόσβαση σε απόρρητα έγγραφα και πληροφορίες που θα ήταν χρήσιμες στους Έλληνες αντάρτες.
Για να μπορεί να μεταφέρει αυτούσια τα μηνύματα των Γερμανών στο βουνό, επινόησε ένα κόλπο με τα καρμπόν της γραφομηχανής.
Την εποχή εκείνη όλοι οι υπάλληλοι γραφείου χρησιμοποιούσαν γραφομηχανές. Για να έχουν δύο αντίτυπα από καθετί που έγραφαν, έβαζαν στη γραφομηχανή δύο χαρτιά και ανάμεσα τους ένα καρμπόν.
Η Δημάδη παρέδιδε τα χαρτιά στους Γερμανούς, αλλά κρατούσε τα καρμπόν με τα αποτυπώματα των γραμμάτων τα οποία φρόντιζε να στέλνει με διάφορους τρόπους στους αντάρτες. Ένας από τους συνδέσμους της, ήταν ο ιερέας Παπαβαλής, ο οποίος είχε συστηθεί στους Γερμανούς ως θείος της και με το πρόσχημα της συγγένειας, την επισκέπτονταν συχνά στον χώρο εργασίας της. Ένας ακόμη συνεργάτης της ήταν ο νεαρός τότε Χρήστος Καρβούνης, ο οποίος εργαζόταν στο κτήμα της στον Πλάτανο.
Η Δημάδη προσπαθούσε κάθε φορά να εφευρίσκει καινούριους τρόπους μεταφοράς των μηνυμάτων, ώστε να μην γίνει αντιληπτή από τους Γερμανούς και διακρινόταν για την εφευρετικότητά της. Σύμφωνα με μαρτυρία ενός κατοίκου του Αγρινίου, η Δημάδη του είχε δώσει κάποια στιγμή να μεταφέρει ένα πεπόνι. Εκείνος, που ήταν πιτσιρικάς, στη διαδρομή έπαιζε μπάλα με το πεπόνι και όταν με μια δυνατή κλωτσιά το έσπασε, αποκαλύφθηκε ένα μπουκαλάκι από κινίνο που μέσα είχε ένα σημείωμα.
Η σχέση της με τον φρούραρχο Τόρμαν
Εκτός από τη μεταφορά μηνυμάτων, η Δημάδη βοηθούσε με άλλους τρόπους τους συμπατριώτες της. Δεν ήταν λίγες οι φορές που εξαφάνιζε φακέλους ή ενοχοποιητικές πληροφορίες για Έλληνες αντιστασιακούς, ενώ συχνά επηρέαζε τον φρούραρχο Τόρμαν με όποιον τρόπο μπορούσε. Ο συνταγματάρχης Τόρμαν ήταν Αυστριακός και είχε ιδιαίτερη αδυναμία στη Μαρία, καθώς όπως λέγεται, έμοιαζε εκπληκτικά με τη σύζυγο που είχε χάσει. Ήταν ήπιος μαζί της και εκείνη είχε καταφέρει να κερδίσει την εμπιστοσύνη του ώστε να μπορεί να βοηθάει τους αντάρτες. Τα κουτσομπολιά της εποχής έκαναν λόγο για ερωτική σχέση μεταξύ τους, κάτι που δεν επιβεβαιώνεται ιστορικά.
«Το τραγικό είναι ότι όταν είσαι κατάσκοπος δεν μπορείς να λες πάντα ότι είσαι κατάσκοπος και να το αποκαλύπτεις. Άρα όλοι νόμιζαν ότι συνεργαζόταν με τους Γερμανούς. Φανταστείτε λοιπόν τι θα σκεφτόντουσαν για αυτήν. Μέχρι και ότι έχει πάει με τους Γερμανούς, αυτό είναι τρομερό» ανέφερε στη «Μηχανή του Χρόνου» η εγγονή της.
Η συμπάθεια που της έδειξε ο Γερμανός φρούραρχος, τη βοήθησε στην κατασκοπευτική της δράση. Της είχε απόλυτη εμπιστοσύνη και έτσι απέκτησε πρόσβαση ακόμα και σε έγγραφα που περιέγραφαν τα σχέδια των Γερμανών. Με τον τρόπο αυτόν, μπόρεσε να ενημερώσει τους αντάρτες για την έφοδο που ετοίμαζαν οι κατακτητές στο Θέρμο, λίγο έξω από το Αγρίνιο και να προλάβει μια ενδεχόμενη ήττα. Τους πληροφόρησε πότε θα μετακινούνταν οι Γερμανοί, τι δύναμη θα είχαν και τι οπλισμό θα χρησιμοποιούσαν. Έτσι οι Έλληνες πρόλαβαν να οργανωθούν. Στις 10 Ιουλίου 1943 λίγο έξω από τη Μυρτιά Αιτολωακαρνανίας, εξήντα αντάρτες του ΕΛΑΣ έστησαν ενέδρα σε 120 Γερμανούς που κατευθύνονται προς το Θέρμο.
Η εκτέλεση
Το τέλος της Δημάδη ήταν άδοξο, καθώς στο τέλος της κατοχής συνελήφθη στο σπίτι της από άνδρες των ταγμάτων Ασφαλείας και εκτελέστηκε στις 31 Αυγούστου 1944 λίγο έξω από την Αγία Τριάδα Αγρινίου. Την εκτέλεση παρακολούθησε άθελα της ένα μικρό κορίτσι που ζούσε εκεί με την οικογένεια της. Η κυρία Ειρήνη Θανασούλα μίλησε στην Μηχανή του Χρόνου: «Πήγαμε στο κτήμα και είδαμε ότι βάλανε σκοπιές. Καταλάβαμε ότι θα γίνει κάποια εκτέλεση. Γιατί έτσι γινόταν: κλείνανε γύρω-γύρω την κυκλοφορία να μην περνάει ο κόσμος. Τότε κρύφτηκα και κοίταζα τι θα συμβεί. Ένα απόσπασμα έφερε την Μαρία και την εκτέλεσαν. Εκείνη την ώρα με το μπαμ φοβήθηκα -ήμουν μικρό παιδί- και έκλεισα τα μάτια μου».
mixanitouxronou.gr
Ο Σύλλογός μας καταδικάζει παμψηφεί και στιγματίζει με κάθε αυστηρότητα τα φαινόμενα αδικαιολόγητου τραμπουκισμού και αναισχυντίας από εργαζόμενο δημοτικό υπάλληλο, που έλαβαν πρόσφατα χώρα σε βάρος του προέδρου του Συλλόγου μας, με αφορμή την επισήμανση του για την παράνομη λειτουργία της λαϊκής αγοράς του Αιτωλικού.
Πριν 7 μήνες και πλέον, είχαμε καταγγείλει προς κάθε κατεύθυνση ότι στην τοποθεσία στην οποία λειτουργεί σήμερα η λαϊκή αγορά, καταστρατηγούνται βασικοί κανόνες λειτουργίας Υπαιθρίου Εμπορίου, όπως αυτός ορίζεται από το νόμο και τους κανονισμούς υγείας, αλλά και όπως επιβάλλει η κοινή λογική.
Κατ’ αρχήν, σύμφωνα με τον Νόμο 4264/ΦΕΚ Α 118/15.5.2014 και τον κανονισμό άσκησης υπαίθριας αγοράς, στο άρθρο 39 παρ. 2, ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η πραγματοποίηση λαϊκών αγορών έμπροσθεν οργανωμένων ξενοδοχειακών μονάδων, εισόδων σχολείων, νοσοκομείων και κάθε είδους συναφών καταστημάτων, σταθμών για την εξυπηρέτηση επιβατών του αστικού, του προαστιακού σιδηρόδρομου και των υπεραστικών λεωφορείων, αρχαιολογικών χώρων, μουσείων, μνημείων και εκκλησιών. Τα ανωτέρω όμως δυστυχώς απευθύνονται σε ώτα μη ακουόντων.,
Επί πλέον, η έλλειψη χημικής τουαλέτας, η απουσία κάδων απορριμμάτων, η ύπαρξη πυροσβεστικού κρουνού και η γειτνίαση με τη Λιμνοθάλασσα, είναι τα πλέων σοβαρά σημεία δυσλειτουργίας στη σημερινή παραμονή της λαϊκής αγοράς του Αιτωλικού στον συγκεκριμένο χώρο.
Όπως γίνεται λοιπόν κατανοητό, η άμεση επαφή της Λαϊκής αγοράς με το Β’ Δημοτικό Σχολείο, θέτει σε άμεσο κίνδυνο την Υγεία των μικρών μαθητών , δεδομένου ότι λειτουργεί ως χώρος συγκέντρωσης μεγάλου αριθμού ανομοιόμορφων ατόμων, σε καιρούς μάλιστα πανδημίας. Σε περίπτωση δε πυρκαγιάς ή άλλης εξειδικευμένης περίπτωσης, η πρόσβαση καθίσταται αδύνατη στα συνεργεία διάσωσης. Η Λιμνοθάλασσα μας μάλιστα, δυστυχώς αποδεικνύεται ότι, με την υπό την παρούσα μορφή λειτουργία της Λαϊκής αγοράς, ήταν και θα είναι ο τελικός αποδέκτης όλων των απορριμμάτων ή των λυμάτων των εν λόγο δραστηριοτήτων, που ατυχώς και παρανόμως τυγχάνουν και της αδειοδότησης της σημερινής δημοτικής αρχής.
Η εναντίωση μας σε αυτή την ανομία και αναρχία, ήταν και η αιτία έκρηξης του
συγκεκριμένου δημοτικού υπαλλήλου, ο οποίος έχει «επωμιστεί» μάλλον, αν και παντελώς αναρμόδιος, το καθήκον της «σωστής» λειτουργίας της Λαϊκής Αγοράς του Αιτωλικού.
Σύμφωνα όμως με όλες τις ενδείξεις, οι εντολές που είχε λάβει ο συγκεκριμένος δημοτικός υπάλληλος αποσκοπούσαν στον εκφοβισμό των γονέων των παιδιών του Δημοτικού Σχολείου, εκδηλωμένου ακόμα και με τραμπουκισμούς και απειλές σε βάρος του προέδρου του Συλλόγου μας.
Το αναφερόμενο περιστατικό συνέβη την Παρασκευή 23 Οκτωβρίου, την ώρα ακριβώς που τα παιδιά είχαν διάλλειμα, δυο δε αστυνομικοί του τμήματος εμπορίου, διενεργούσαν αυτοψία, για να επιβεβαιώσουν τις καταγγελίες μας.
Το εξωφρενικό και λυπηρό στην συγκεκριμένη ασχήμια, ήταν ότι ούτε το προεδρείο της Δ. Ενότητας Αιτωλικού πήρε επίσημη θέση, ούτε βέβαια και ο υπεύθυνος αντιδήμαρχος Αιτωλικού !!
Και ενώ οι τοπικοί σύμβουλοι μας κατήγγειλαν ότι η απόφαση - η οποία ελήφθη όταν ετέθη το θέμα στο τοπικό συμβούλιο - ήταν η διενέργεια της λαϊκής αγοράς να γίνεται στον παράλληλο δρόμο, ώστε να μην εμποδίζει τη λειτουργία του Σχολείου, ούτε βέβαια να εφάπτεται της Λιμνοθάλασσας, το έγγραφο που παρουσίασε η πρόεδρος της Δ. Ενότητας Αιτωλικού, από την ΙΔΙΑ συνεδρίαση του τοπικού συμβουλίου, αναφέρει ότι, η απόφαση ελήφθη ομόφωνα και προβλέπει ότι λαϊκή αγορά θα γίνεται μπροστά στο δημοτικό σχολείο, το υπαίθριο Θέατρο και το Μουσείο Κατράκη !!
Κατόπιν τούτων, και επειδή με δική μας πρωτοβουλία ήδη έχει ασκηθεί ποινική δίωξη και έχουν εγερθεί ασφαλιστικά μέτρα για την μη νόμιμη λειτουργία της Λαϊκής στον συγκεκριμένο χώρο, ζητούμε την άνευ αναβολής, εφαρμογή των κανόνων υγιεινής, όπως αυτές ορίζονται από τη σχετική νομοθεσία, ως επίσης απαιτούμε την αλλαγή της θέσης της αγοράς σε σημείο που θα ικανοποιεί την ασφαλή και κοινά αποδεκτή λειτουργία της.
Επισημαίνουμε ότι η απειρία και η ατολμία δεν μπορούν να προσδώσουν άλλοθι στην πρόεδρο της Δ. Ενότητας του Αιτωλικού, ούτε στον αρμόδιο αντιδήμαρχο του Αιτωλικού. Τους καλούμε να τεθούν προ των ευθυνών τους και να πράξουν το καθήκον τους με βασικό γνώμονα την Υγεία των μικρών παιδιών και των δημοτών, που κινδυνεύουν από πράξεις τραμπουκισμού υπαλλήλων του δήμου, για τους οποίους ζητάμε να ερευνηθεί εάν ενήργησαν αυθόρμητα ή ήταν σε διατεταγμένη υπηρεσία.
Κατανοούμε ότι οι καιροί είναι δύσκολοι και ότι ένα πρόσθετο εισόδημα από την ενασχόληση με τα κοινά, αποτελεί δέλεαρ στην κρίσιμη εποχή που διαβιούμε. Αυτό όμως σε καμία περίπτωση δεν επιτρέπεται να αποτελέσει αντίβαρο στην ανικανότητα άσκησης εξουσίας και την καταστρατήγηση των νόμων και των κανονισμών, με τελικό άδολο θύμα την ασφάλεια και την υγεία των παιδιών μας, των συμπολιτών μας και του οικοσυστήματος της Λιμνοθάλασσας, από την οποία ζουν περισσότερες από 500 οικογένειες.
Τελειώνοντας δηλώνουμε απερίφραστα ότι ,τέτοιου είδους ιταμές συμπεριφορές και αντιδράσεις από την πλευρά οποιουδήποτε θέλει να λάβει τον Νόμο στα χέρια του, θα μας βρουν σθεναρά αντίθετους και θα προβούμε με κάθε νόμιμο μέσον στην αποκατάσταση κάθε αδικίας.
Δύο ηλικιωμένοι καταθέτουν σε τηλεοπτική εκπομπή τις φοβερές εμπειρίες τους στις μάχες του ’40 και την πορεία τους από την Αιτωλοακαρνανία προς το ελληνοαλβανικό μέτωπο.
Την μνήμη της αντίστασης κατά του φασισμού διατηρούσαν ζωντανή πρώην στρατιώτες του Ελληνοαλβανικού Μετώπου, οι οποίοι στο παρελθόν αφηγήθηκαν τις πολεμικές συγκρούσεις με τους Ιταλούς στρατιώτες στα βουνά της Πίνδου και της Μακεδονίας.
O Αριστείδης Κασάρας και ο Αριστοτέλης Παπαντώτης είχαν ζήσει τα γεγονότα με το όπλο στο χέρι. Θυμήθηκαν την ιταλική επίθεση που εκδηλώθηκε στις 05:00 το πρωί της 28ης Οκτωβρίου και διηγήθηκαν στον τηλεοπτικό σταθμό «Αχελώος TV», με κάθε λεπτομέρεια την πορεία από την Αιτωλοακαρνανία προς το μέτωπο και τις μάχες που πήραν μέρος στις χιονισμένες πλαγιές της Πίνδου και των μακεδονικών βουνών.
«Όταν κηρύχθηκε ο Πόλεμος του 1940 υπηρετούσα τη θητεία μου στο Μεσολόγγι, στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων. Το 39ο Σύνταγμα, πήρε εντολή να κινηθεί αμέσως προς το Μέτωπο. Ξεκινήσαμε με το τρένο από το Μεσολόγγι για να φθάσουμε Αγρίνιο όπου και κάναμε παρέλαση μέσα στην πόλη. Δεν ξέραμε ότι πάμε στο μέτωπο για να πολεμήσουμε, στο κέντρο είχαν πει ότι μας πάνε στην Άρτα για να μας εκπαιδεύσουν στα νέα όπλα , από τις φωνές του κόσμου μάθαμε ότι κηρύχθηκε πόλεμος.-Ζήτω η Ελλάς – Ζήτω ο πόλεμος-.
Στην συνέχεια με μουλάρια και άλογα, με άθλιες καιρικές συνθήκες, βαρύ χειμώνα, πλημμύρες, χιόνια και φθάσαμε στα Γιάννενα. Ήμουν φορτωμένος είκοσι οκάδες στην πλάτη, οπλισμό και εφόδια. Προχωρούσαμε τις νύχτες και τις μέρες κρυβόμασταν.
Στις 8 Δεκεμβρίου ο ελληνικός στρατός κατέλαβε το Αργυρόκαστρο. Πήραμε εντολή να κατευθυνθούμε προς τα εκεί. Ξεκινήσαμε μεσάνυχτα και προχωρούσαμε με μεγάλες δυσκολίες. Χιόνιζε ασταμάτητα. Δώσαμε την πρώτη μας μάχη στο χωριό Βασιλικό, βρήκαμε τους Ιταλούς γερά οπλισμένους, με πολεμικό υλικό και υπεράριθμους σε σχέση με εμάς, και όμως ριχτήκαμε επάνω τους με μοναδική δύναμη τις ξιφολόγχες και τους πήραμε στο ποδάρι, τους κυρίευσε ο φόβος, τους πήραμε κυνηγώντας.
Κατευθυνθήκαμε προς το Ύψωμα Παπακώστα από όπου είχαν οπισθοχωρήσει οι Ιταλοί… Προχωρούσαμε και το χιόνι έπεφτε πυκνό. Ξεπερνούσε τους 80 πόντους. Οι σφαίρες σφυρίζανε δίπλα μας. Το κρύο ήταν τσουχτερό, το χιόνι δυνάμωνε, τα πόδια μας σιγά – σιγά άρχισαν να μην μας κρατούν, από το κρύο δεν τα ορίζαμε. Γίνεται η επίθεση, καταλαμβάνουμε το φυλάκιο των Ιταλών. Δεν είχαμε αρκετά πολεμοφόδια και οι Ιταλοί υπερτερούσαν. Είχαν πολυβόλα, πολεμοφόδια και όμως εμείς είχαμε δύναμη και θέληση, δεν αφήναμε σφαίρα να πάει χαμένη, να μην βρει Ιταλό».
Οι δύο ηλικιωμένοι, αφηγήθηκαν εικόνες «φωτιάς και θανάτου» παντού τριγύρω τους στο μέτωπο και λένε με συγκίνηση πως θα τους συντροφεύουν για πάντα «οι εικόνες από τους νεκρούς συμπολεμιστές». «Έχω κάτσει και μια εβδομάδα νηστικός. Εκεί να πολεμάω χωρίς τροφοδοσία και νερό», θυμήθηκε ο κ. Κασάρας, ο οποίος με ανάστημα γίγαντα δηλώνει: «Στο λόγο μου. ακόμη και σήμερα σε αυτή την ηλικία εάν η πατρίδα μας φώναζε θα πηγαίναμε. Δεν υπάρχει τίποτα πιο πολύτιμο από την πατρίδα και την οικογένεια, το ορκίστηκα στον πατέρα μου».
Σεμνοί, όπως όλοι οι πραγματικοί ήρωες, ήρεμοι και πράοι, χωρίς να κάνoυν χρήση των τίτλων τους, αναφέρονται στους αγώνες, στο μέτωπο κι την αντίσταση που του χάρισαν μετάλλια, τραύματα και τονίζαν: «Πέφταμε, σηκωνόμασταν, ξαναπέφταμε και πάλι σηκωνόμασταν και συνεχίζαμε. Δεν μπορούσαμε να σταθούμε, δεν έπρεπε, ήταν ανάγκη να νικηθεί ο εχθρός, δεν κάναμε τίποτα περισσότερο από το καθήκον, που φλόγιζε τα μεθυσμένα νιάτα μας σαν ξεκινούσαν για το μέτωπο, με το όραμα της νίκης», τόνιζε ο κ. Κασάρας. «Δοξάζω το Θεό που έζησα, παρόλο που πέρασα τόσα. Πόλεμος, κακουχίες, πείνα, ψείρες, κρυοπαγήματα, διαμπερές τραύμα. Στην προσπάθειά μου να βγάλω αναπηρική σύνταξη, όταν τελείωσε ο πόλεμος, συνάντησα τις πόρτες της πατρίδας μας κλειστές, πήγαινα σε υπηρεσίες και υπουργεία και δεν έβγαζα άκρη».
Πηγή: www.agrinionews.gr
