Τι είναι η σκοτεινή ενσυναίσθηση και πώς να την αντιμετωπίσετε

Η ψυχολογία χωρίζει την ενσυναίσθηση σε τρεις βασικούς τύπους

Η ενσυναίσθηση θεωρείται ένα θετικό χαρακτηριστικό στους ανθρώπους. 

Ωστόσο, υπάρχει και η «σκοτεινή πλευρά» της ενσυναίσθησης, που ονομάζεται «σκοτεινή ενσυναίσθηση» (dark empathy). Πρόκειται για άτομα που χρησιμοποιούν την ενσυναίσθησή τους όχι για να βοηθήσουν, αλλά για να χειραγωγήσουν και να εκμεταλλευτούν τους άλλους.

Αντί να λειτουργούν ως υποστηρικτικοί σύντροφοι, φίλοι ή συνεργάτες, οι σκοτεινοί ενσυναισθητικοί αξιοποιούν τη βαθιά κατανόηση των συναισθημάτων των άλλων για προσωπικό όφελος, είτε πρόκειται για κοινωνικούς, είτε για οικονομικούς ή επαγγελματικούς στόχους.

...

Αυτά τα άτομα δίνουν την εντύπωση ότι κατανοούν και νοιάζονται, αλλά στην πραγματικότητα, διατηρούν συναισθηματική απόσταση για να κρατήσουν τον έλεγχο. Χρησιμοποιούν στρατηγικές όπως το «love bombing» (υπερβολικός έπαινος και προσοχή) ή το gaslighting (ψυχολογική χειραγώγηση που οδηγεί σε αμφισβήτηση της πραγματικότητας) για να εξουδετερώνουν την κριτική.

Οι τρεις τύποι ενσυναίσθησης και ο ρόλος τους

Η ψυχολογία χωρίζει την ενσυναίσθηση σε τρεις βασικούς τύπους:

Γνωστική Ενσυναίσθηση: Η λογική κατανόηση των συναισθημάτων των άλλων, χωρίς απαραίτητα συναισθηματική εμπλοκή. Οι σκοτεινοί ενσυναισθητικοί συχνά διαθέτουν μόνο αυτό το είδος ενσυναίσθησης, που τους επιτρέπει να διαβάζουν τους άλλους χωρίς να νοιάζονται για αυτούς.
Συναισθηματική Ενσυναίσθηση: Η ικανότητα να αισθάνεται κανείς τα συναισθήματα των άλλων, σαν να τα βιώνει ο ίδιος.
Συμπονετική Ενσυναίσθηση: Ο συνδυασμός κατανόησης, συναισθήματος και δράσης για βοήθεια. Σε αντίθεση με τους συμπονετικούς ενσυναισθητικούς, οι σκοτεινοί ενσυναισθητικοί εκμεταλλεύονται τη γνωστική τους ικανότητα για εγωιστικούς σκοπούς.

Χαρακτηριστικά σκοτεινών ενσυναισθητικών

Οι σκοτεινοί ενσυναισθητικοί συχνά παρουσιάζουν στοιχεία της λεγόμενης Σκοτεινής Τριάδας (ψυχοπάθεια, ναρκισσισμός και μακιαβελισμός), δηλαδή:

Μακιαβελισμός: Τάση για χειραγώγηση και εκμετάλλευση.
Ψυχοπάθεια: Έλλειψη συναισθημάτων και ενσυναίσθησης, συνδυασμένη με επιφανειακή γοητεία.
Ναρκισσισμός: Υπερβολική αυτοεκτίμηση και αίσθηση ανωτερότητας.
Παρότι έχουν κοινά σημεία με τους παραπάνω τύπους, οι σκοτεινοί ενσυναισθητικοί διαφέρουν καθώς κατανοούν τα συναισθήματα των άλλων, όχι όμως για να συνδεθούν μαζί τους, αλλά για να τα εκμεταλλευτούν προς όφελός τους.

Τα βασικά χαρακτηριστικά τους είναι:

Αντιληπτική ενσυναίσθηση: Κατανοούν τις σκέψεις και τα συναισθήματα των άλλων.
Στρατηγική χρήση ενσυναίσθησης: Χρησιμοποιούν αυτή τη γνώση για να χειραγωγούν ή να κυριαρχούν.
Υψηλή κοινωνικότητα: Είναι εξωστρεφείς και συχνά γοητευτικοί, κάτι που τους κάνει δύσκολους να αναγνωριστούν.
Αυξημένη επιθετικότητα: Εφαρμόζουν έμμεσες επιθετικές τακτικές, όπως κοινωνικός αποκλεισμός ή διάδοση φημών.
Πώς να Αναγνωρίσετε έναν Σκοτεινό Ενσυναισθητικό
Οι σκοτεινοί ενσυναισθητικοί μπορεί να είναι δύσκολο να αναγνωριστούν, καθώς συχνά φορούν τη «μάσκα» του καλοπροαίρετου.

Είναι ιδιαίτερα επικίνδυνοι σε θέσεις εξουσίας, όπου μπορούν να χειραγωγούν ανθρώπους και καταστάσεις προς ίδιον όφελος. Μπορεί να φαίνονται αποτελεσματικοί και «φυσικοί ηγέτες», αλλά η αληθινή τους φύση συχνά αποκαλύπτεται μέσω των συγκρούσεων που προκαλούν ή της κατάχρησης της εμπιστοσύνης των άλλων.

Στις διαπροσωπικές σχέσεις, μπορεί να είναι ελκθστική στην αρχή, αλλά η επιθετικότητα, η εξαπάτηση και οι κακές προθέσεις τους συνήθως αποκαλύπτονται μακροπρόθεσμα.

Μερικά χαρακτηριστικά που μπορεί να τους αποκαλύψουν:

Διπροσωπία: Δείχνουν υπερβολικό ενδιαφέρον για τα συναισθήματά σας, αλλά οι πράξεις τους δεν το επιβεβαιώνουν. Αποφεύγουν να σας στηρίξουν όταν δεν έχουν να κερδίσουν κάτι.
Συμπεριφορά χειραγώγησης: Χρησιμοποιούν τις πληροφορίες που τους δίνετε για να σας χειραγωγήσουν. Ασκούν συναισθηματική πίεση ή σας κάνουν να αμφιβάλλετε για τον εαυτό σας.
Εκδηλωμένη ναρκισσιστική συμπεριφορά: Συνεχής αυτοπροβολή και ανάγκη θαυμασμού.
Ασταθής ηθική πυξίδα: Εμφανίζουν συμπεριφορές που αποκαλύπτουν έλλειψη ηθικών φραγμών.

Πώς να Αντιμετωπίσετε Έναν Σκοτεινό Ενσυναισθητικό

Θέστε σαφή όρια: Εξηγήστε ξεκάθαρα τι αποδέχεστε και τι όχι στη συμπεριφορά τους. Μην τους επιτρέπετε να εκμεταλλεύονται τα συναισθήματά σας. Διατηρήστε συναισθηματική απόσταση και θέστε ξεκάθαρα όρια.
Αναγνωρίστε τη χειραγώγηση: Μείνετε σε εγρήγορση για τακτικές που χρησιμοποιούν για να σας ελέγξουν ή να σας εκμεταλλευτούν. Αν νιώθετε ότι σας χειραγωγούν, εκφράστε το. Μερικές φορές, αυτό είναι αρκετό για να τους απομακρύνετε.
Διατηρήστε απόσταση: Περιορίστε την προσωπική σας έκθεση και μην εμπιστεύεστε ευαίσθητες πληροφορίες. Η διατήρηση μιας σχέσης με έναν σκοτεινό ενσυναισθητικό απαιτεί ισχυρή ψυχική αντοχή. Αν τα προβλήματα δεν λύνονται, μπορεί να είναι καλύτερο να αποχωρήσετε.

Η συναισθηματική σας ευεξία είναι προτεραιότητα.

Αναζητήστε υποστήριξη: Συζητήστε με έμπιστα άτομα ή έναν ειδικό για να βρείτε στρατηγικές διαχείρισης.
Η ύπαρξη σκοτεινών ενσυναισθητικών στη ζωή σας δεν πρέπει να σας κάνει να αμφισβητείτε την καλοσύνη άλλων ανθρώπων. Μην επιτρέψετε μια αρνητική εμπειρία να επηρεάσει τη διάθεση σας για αυθεντικές σχέσεις.

Η κατανόηση της σκοτεινής ενσυναίσθησης είναι ένα βήμα προς την αναγνώριση και αντιμετώπιση αυτών των πολύπλοκων προσωπικοτήτων. Η γνώση είναι δύναμη και μπορεί να σας βοηθήσει να προστατευτείτε, είτε στην προσωπική σας ζωή είτε στο επαγγελματικό σας περιβάλλον, ενώ συνεχίζετε να απολαμβάνετε τα θετικά που προσφέρουν οι ειλικρινείς ανθρώπινες σχέσεις.

https://www.pronews.gr/ygeia/ti-einai-i-skoteini-ensynaisthisi-kai-pos-na-tin-antimetopisete/