Τα Δεκεμβριανά δεν μπορούν να ιδωθούν εκτός του πλαισίου του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και εκτός του χρονικού πλαισίου της Απελευθέρωσης. Το κύριο ζήτημα που προέκυψε μετά τη γερμανική υποχώρηση και την απελευθέρωση της χώρας ήταν ομαλή η μετάβαση της εξουσίας. Το διακύβευμα αφορούσε την ίδια την κοινωνική οργάνωση της χώρας: ποιος θα κυβερνήσει την Ελλάδα μετά τον πόλεμο, ποια δομή θα έχει η εξουσία αυτή και πώς θα κατακτηθεί. Στις δύσκολες συνθήκες της Κατοχής αναδείχθηκαν νέες κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις οι οποίες, με προεξάρχον το ΕΑΜ, εξέφραζαν τη συλλογική θέληση της κοινωνίας για αλλαγή. Αυτή αποτυπώθηκε στις δομές και τις πρακτικές στην Ελεύθερη Ελλάδα, όπου μέσω της ΠΕΕΑ το ΕΑΜ άσκησε πολιτική και στρατιωτική εξουσία σε εκτεταμένες περιοχές διαθέτοντας τις παραμονές της απελευθέρωσης 35.000 στρατό.
...Απέναντι στέκονταν οι δυνάμεις εκείνες οι οποίες επιθυμούσαν τη συνέχιση της προπολεμικής τάξης πραγμάτων. Σε αυτές προστέθηκαν νέες ομάδες που είχαν αναδυθεί κοινωνικά και οικονομικά μέσα από τις ευκαιρίες πλουτισμού που πρόσφερε η Κατοχή. Η πιθανή επικράτηση του ΕΑΜ και η ανάγκη συλλογικής επιβίωσης τους οδήγησε στην πολιτική, κοινωνική, οικονομική και τελικά στρατιωτική τους ενοποίηση. Η επιστροφή τους στην εξουσία στηρίχθηκε στη βρετανική διπλωματία και στρατιωτική υποστήριξη.
Τα τεκμήρια 1 και 2 είναι αποσπάσματα από Δελτία Πληροφοριών της Εθνικής Πολιτοφυλακής του ΕΑΜ, λίγες μόλις ημέρες μετά την απρόσκοπτη άφιξη στην Αθήνα της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας με πρωθυπουργό τον Γεώργιο Παπανδρέου. Σε αυτά αποτυπώνεται η πολιτική κίνηση και οι απόψεις στελεχών της κυβέρνησης σχετικά με τον ρόλο των Άγγλων και τη στάση των αστών πολιτικών σχετικά με το ζήτημα της επανόδου του βασιλιά Γεωργίου Β΄ στην Ελλάδα. Επισημαίνεται η «ανεξήγητη επιμονή» του Τσόρτσιλ για την επιστροφή του βασιλιά καθώς και ο διαγκωνισμός για την εξουσία με κριτήριο τη «βασιλοφροσύνη».
Τεκμήριο 1: Δελτίο Πληροφοριών (20 Οκτωβρίου 1944) της Εθνικής Πολιτοφυλακής του ΕΑΜ, Διοίκηση Αθήνας, σχετικά με την πολιτική κίνηση. Αναφέρεται και το σχεδιαζόμενο πραξικόπημα από τον Βεντήρη
Τεκμήριο 2: Δελτίο Πληροφοριών (21 Οκτωβρίου 1944) της Εθνικής Πολιτοφυλακής του ΕΑΜ, Διοίκηση Αθήνας, σχετικά με την πολιτική κίνηση. Ο Πάγκαλος θα δεχθεί την επιστροφή του βασιλιά «αφού είναι επιθυμία της Αγγλίας»
Η Εθνική Πολιτοφυλακή (ΕΠ) συγκροτήθηκε στις 11 Απριλίου 1944 με απόφαση της γραμματείας Εσωτερικών, με σκοπό την περιφρούρηση των ατομικών δικαιωμάτων και της ασφάλειας των πολιτών στις περιοχές υπό τον έλεγχο της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ) και μετά την απελευθέρωση στις περιοχές υπό την εξουσία του ΕΑΜ. Εκτός από αστυνομικά καθήκοντα η ΕΠ ήταν επιφορτισμένη με τη συλλογή πληροφοριών και αντικατασκοπείας για λογαριασμό του ΕΑΜ. Όπως διαφαίνεται και στα τεκμήρια που παρουσιάζονται, υπήρχαν πληροφοριοδότες, οι οποίοι σημειώνονταν με κωδικές ονομασίες, τόσο ανάμεσα στα υψηλά κυβερνητικά κλιμάκια όσο και μέσα στα αστυνομικά τμήματα και τις επονομαζόμενες «εχθρικές οργανώσεις». Αυτοί ενημέρωναν με κάθε λεπτομέρεια το ΕΑΜ σχετικά με τις συναντήσεις και τις συζητήσεις των αστών πολιτικών, τη δράση μελών αντίπαλων προς το ΕΑΜ οργανώσεων και τις κινήσεις των συνεργασθέντων με τον εχθρό και την «αξιοποίησή» τους. Το πυκνό αυτό δίκτυο πληροφοριών επέτρεπε στο ΕΑΜ/ ΚΚΕ πλήρη ενημέρωση ως προς τις προθέσεις και τις ενέργειες των πολιτικών του αντιπάλων. Να σημειωθεί ότι η διαταγή του Παπανδρέου της 30ής Νοεμβρίου 1944 για μονομερή αποστράτευση του ΕΛΑΣ αφορούσε και την Εθνική Πολιτοφυλακή.
«Ο Γ. Πεσματζόγλου είπε ότι οι υπουργοί Π. Ράλλης, Φ. Δραγούμης και δύο άλλοι που επισκέφτηκαν χθες το Σοφούλη είπαν ότι αντίθετα με τις διαβεβαιώσεις Παπανδρέου οι άγγλοι έχουν απόφαση να κάνουν κατοχή ρυθμίζοντες αυτοί την εσωτερική μας πολιτική. Για τις διεκδικήσεις λένε ότι είπε “αρλούμπες”, ενώ τίποτε δεν εξασφάλισε ακόμα. Υποστηρίζουν επίσης ότι οι Άγγλοι θα φέρουν οπωσδήποτε το Γεώργιο, ότι δεν θα γίνει αντιβασιλεία αλλά θα στέλνονται τα χαρτιά στο Λονδίνο και σε 12 ώρες θα γυρίζουν. Στον Πεσμαζόγλου τα είπε αυτά ο Π. Ράλλης.
«“Ανεξήγητη επιμονή” του Τσόρτσιλ για την επάνοδο του Γλυξ.»
Αντίθετα ο δημοσιογράφος Κ. Πολίτης λέει ότι ο Παπανδρέου συνταύτισε απόλυτα την τύχη του με το ΕΑΜ ότι φεύγοντας υπέβαλε παραίτηση στον Γλυξμπουργκ και πήρε την εντολή ανασχηματισμού της Κυβέρνησης. Ότι έχει έγγραφη εξουσιοδότηση προς το Υπουργικό Συμβούλιο για την άσκηση καθηκόντων αντιβασιλείας, ότι θα μανουβράρει την υπόθεση Γλυξ. Μέχρι δημοψηφίσματος. Είπε ακόμα ο Πολίτης ότι ο Παπανδρέου στη συνάντησή του με Τσώρτσιλ βρέθηκε προ “ανεξήγητης επιμονής” αυτού, για την επάνοδο του Γλυξ. Και ότι πάντως στην τελευταία συνάντησή τους ο Τσώρτσιλ τον διαβεβαίωσε πως αυτός (ο Παπ.) θα ’νε ο Πρωθυπουργός. Προσθέτει ο Πολίτης ότι η συμμετοχή των εκπροσώπων των παλαιών κομμάτων στην κυβέρνηση θα γίνει με προσωπικότητες και όχι πολιτικά κόμματα.
Ο Π. Ράλλης σε συζήτησή του με τον Πεσματζ. κατηγόρησε τον Παπαν. σαν αυταρχικό και ότι δεν ενημερώνει το υπουργικό Συμβούλιο πάνω στις συνομιλίες του. Είπε ότι ο Βεντήρης είνε έξω φρενών με την εδώ κατάσταση και αντιμετωπίζει την ενέργεια πραξικοπήματος σε συνεργασία με τον εδώ Ιερό Λόχο και το Σώμα των αξ/κών που είνε δυσαρεστημένο.
Η Ιντέλιζεν Σέρβις λέει ότι υπάρχει διάσταση μεταξύ Άγγλων αξιωματικών στρατιωτικών και πολιτικών. Οι πρώτοι ευνοούν τον Παπ. Πάντως έρχονται εδώ πολλοί πολιτικοί με στρατιωτικές στολές».
Γενικά δίνεται η εντύπωση ότι θα υποστηριχθεί ο Σοφούλης αν αποφασίσει να παίξει το «χαρτί» Γεωργίου».
Η συνέχεια της ενημέρωσης για τη στάση του Σοφούλη και την πολιτική κίνηση των ημερών δίνεται στο Δελτίο Πληροφοριών της ΕΠ την επόμενη ημέρα, 21 Οκτωβρίου 1944 (Τεκμήριο 2).
«Ο Λήπερ στη χθεσινή του επίσκεψη προς Σοφούλη, του ζήτησε κατηγορηματικά να συμμετέχει στην Κυβέρνηση Παπανδρέου με εκπροσώπους του, το Κόμμα Φιλελευθέρων. Παρά τις αντιρρήσεις του τελικά δέχθηκε. Επίσης και το Λαικό Κόμμα συμφωνεί με τη συμμετοχή του στην Κυβέρνηση Παπανδρέου. Πιθανώτατα θα αφίσει τους ίδιους εκπροσώπους του, πλήν του Τσακόπουλου, διάδοχος του οποίου φέρεται ο Στεφανόπουλος. Σαν διάδοχος Καρτάλη – τον οποίο δε γουστάρει καθόλου ο Παπ. Ίσως γιατί δεν τον διαφήμισε αρκετά ως υπουργός Τύπου – αναφέρεται εκτός από τον Αθανασιάδη Νόβα (φοβερό αντιεαμίτη) και ο Γαρουφαλιάς (Ρ2=Χαρ.)
Ο Σοφούλης και ο Πάγκαλος βρίσκονται σε στενότατη επαφή.
[…]
Ο Πάγκαλος λέει ότι δεν θα ήθελε να γυρίσει ο βασιλιάς, μα αφού είναι επιθυμία της Αγγλίας όλοι οι δημοκρατικοί θα ψηφίσουνε την επαναφορά του. Λέει ακόμα πως 150 παληοί βουλευτές του Κόμματος των Φιλελευθέρων και Λαικών με υπόμνημά τους ζητούνε την άμεσο επαναφορά του βασιλιά (Ριπ)
«Ο Τσιριμώκος ζήτησε να μη δημοσιευθεί η απαγόρευση του συλλαλητηρίου»
Ο Τσιριμώκος τηλεφώνησε χθες στη Διεύθυνση Τύπου πως αν σταλεί ανακοίνωση του Σπηλιωτόπουλου που να απαγορεύει το συλλαλητήριο της Κυριακής να μη σταλεί για δημοσίευση στις εφημερίδες ώστε να μην εξαφθούν τα πνεύματα, γιατί αυτός συνεννοήθηκε με τον ίδιο τον Πρωθυπουργό και δεν πρόκειται περί απαγόρεψης μα απλώς για αναβολή. (Ριι)
Ο Πάγκαλος λέει ότι ο Παπαν. δήλωσε σε δημοσιογράφους της Ντέιλ- Μέιλ ότι το δημοψήφισμα θα διενεργηθεί όσο το δυνατό πιο γρήγορα για να μπορέσει να γυρίσει ο βασιληάς. (Iιπ)
«Ο Βουλγαρης είπε ότι η Κύπρος θα μας αποδοθεί μόλις γυρίσει ο βασιληάς»
Ο Βούλγαρης είπε ότι είνε καθήκον όλων των ελλήνων να επαναφέρουνε το βασιληά για ύψιστους εθνικούς λόγους και ότι υπάρχουνε επίσημα ντοκουμέντα που αποδεικνύουν ότι εκείνος ήτανε που μεσολάβησε να αποκατασταθούνε οι σχέσεις και έπειτα από το κίνημα του Καίρου. Επίσης είπε ότι η Κύπρος θα μας αποδοθεί μόλις γυρίσει ο βασιληάς (πληροφορία από τον Πάγκαλο που του την είπε ο Σοφούλης) (Ιιπ)».
***
Ο επισιτισμός του άμαχου πληθυσμού της περιοχής της πρωτεύουσας αποτελεί κύριο ζήτημα για τις αντιμαχόμενες πλευρές και βασικό προπαγανδιστικό όπλο των Βρετανών οι οποίοι βρίσκονταν σε πλεονεκτική θέση καθώς κατείχαν σημαντικές ποσότητες τροφίμων και φαρμάκων, διέθεταν μέσα μεταφοράς και οι Επιτροπές που ήταν υπεύθυνες για την περίθαλψη βρίσκονταν στην περιοχή υπό τον έλεγχό τους. Η χορήγηση φαρμάκων στα νοσοκομεία και τροφίμων επείγουσας ανάγκης στον πληθυσμό χρησιμοποιήθηκε ως μέτρο άσκησης πρόσθετης πίεσης στο ΕΑΜ/ΕΛΑΣ.
Διαφωτιστικές ως προς τον τρόπο και την πολιτική χρήση της βοήθειας είναι οι εκθέσεις των ουδέτερων Αμερικανών. Οι πρώτοι αντιπρόσωποι της UNRRA (Οργανισμός Περίθαλψης και Αποκατάστασης των Ηνωμένων Εθνών) είχαν φτάσει στην Αθήνα στις 23 Οκτωβρίου 1944, λίγες μόνο ημέρες μετά την απελευθέρωση της χώρας, ως εκπρόσωποι των στρατιωτικών αρχών. Το προσωπικό της οργάνωσης είχε συγχωνευτεί με την βρετανική Συμμαχική Υπηρεσία Αρωγής, ML, έχοντας ως ειδικότερο ενδιαφέρον τη διανομή και την προμήθεια των εφοδίων.
Στις 10 Δεκεμβρίου 1944 ο αρχηγός της αποστολής της UNRRA ενημέρωσε τη ML πως θεωρούσε ότι η θέση τους ως UNRRA ήταν προκατειλημμένη καθώς αναπόφευκτα συνδεόταν «με ένα καθεστώς βίας και διακρίσεων». Δύο ημέρες αργότερα οι Βρετανοί τούς ενημέρωσαν ότι οι εργαζόμενοι της UNRRA μαζί με άλλους «μη απαραίτητους» πολίτες θα απομακρύνονταν από την Ελλάδα. Τελικά επιτεύχθηκε συμβιβασμός που επέτρεπε σε μερικούς εργαζόμενους στην πρόνοια και άλλα λίγα άτομα να παραμείνουν στην Ελλάδα. Συνολικά παρέμειναν 40 άτομα τα οποία προσφέρθηκαν εθελοντικά για όφελος αμφοτέρων παρατάξεων ως διαπραγματευτές, ουδέτεροι παρατηρητές και οδηγοί της Επιτροπής βοηθώντας στην παράδοση τροφίμων, στην μετακίνηση προσφύγων, στην περισυλλογή τραυματιών και στον ενταφιασμό των νεκρών.
Ευνοϊκές εκθέσεις Αμερικανών της UNRRA για τον ΕΛΑΣ
Το Γραφείο Δημοσίων Σχέσεων της UNRRA δημοσίευσε στις 20 Δεκεμβρίου 1944 εκθέσεις των μελών του Οργανισμού που συμμετείχαν στις διανομές τροφίμων και φαρμάκων (Τεκμήριο 3).
Σε πολλές από αυτές σημειωνόταν ότι στην περιοχή του ΕΛΑΣ οι άνθρωποι ήταν πολύ φιλικοί, ζητωκραύγαζαν και χειροκροτούσαν όταν έβλεπαν τα αυτοκίνητα της Επιτροπής. Εκτενώς αναφέρεται ένα περιστατικό στο οποίο στρατιώτης του ΕΛΑΣ διακινδύνευσε τη ζωή του για να σώσει φορτηγό της Επιτροπής που μετέφερε έγκυο γυναίκα και αμάχους και είχε πέσει σε ναρκοπέδιο. Σε άλλη περίπτωση ο ΕΛΑΣ επέτρεψε τη μεταφορά αυτοκινήτων της Επιτροπής από χώρο στάθμευσης που βρισκόταν στην περιοχή ελέγχου του, προκειμένου αυτά να μετακινηθούν στα κεντρικά γραφεία της Επιτροπής στο Κολωνάκι και να αναλάβουν επισιτιστικό έργο.
Εξαιρετικά ενδιαφέρουσες είναι και οι αναφορές των μελών της UNRRA σχετικά με τη χρησιμοποίηση αυτοκινήτων με τα σήματα του Ερυθρού Σταυρού από τους Βρετανούς. Σε δύο περιπτώσεις αναφέρεται ότι Αμερικανοί μέλη της UNRRA είδαν καμουφλαρισμένα αυτοκίνητα να αποβιβάζουν οπλισμένους Έλληνες στρατιώτες και ένστολους αστυνομικούς.
Από το τμήμα Διεθνών σχέσεων της ΟΥΝΡΑ, Δωμάτιο 152, Ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετανία. Αθήνα, 16 Δεκεμβρίου
«Ο Laird Archer, Αρχηγός της Αποστολής της UNRRA στην Ελλάδα, σήμερα δημοσιοποίησε αναφορές από 33 άνδρες και γυναίκες, μέλη του επιτελείου του, οι οποίοι εργάζονται εθελοντικά ως διαπραγματευτές, ουδέτεροι παρατηρητές ή οδηγοί των φορτηγών της Κοινής Επιτροπής Περίθαλψης που μεταφέρουν τρόφιμα και ιατρικές προμήθειες στην περιοχή της Αθήνας κατά τις παρούσες συνθήκες της κρίσης του εμφυλίου πολέμου.
[…]
Christopher G. Janus, 630 Pine Lane, Winnetka, Illinois
Κατά τη διάρκεια της ανακωχής ανάμεσα στις κυβερνητικές δυνάμεις και τον ΕΛΑΣ στις 9 Δεκεμβρίου οδήγησα ένα από τα φορτηγά της Επιτροπής από ένα γκαράζ στην περιοχή του ΕΑΜ στο Ζάππειο, στα κεντρικά της Επιτροπής στο Κολωνάκι.
Τη Δευτέρα, 11 Δεκεμβρίου, κατάφερα να εξασφαλίσω δύο φορτηγά από την Επιτροπή και τα χρησιμοποίησα γα να βοηθήσω στην απομάκρυνση 73 πτωμάτων από το κτίριο της Ιατρικής Σχολής Αθηνών στο Βασιλικό Κήπο, όπου τάφηκαν το ένα πάνω στο άλλο σε τάφο-χαράκωμα. Οι νεκροί ήταν αστυνομικοί, στρατιώτες του ΕΛΑΣ και πολίτες, άνδρες και γυναίκες. Οι περισσότεροι ήταν νεκροί εδώ και τέσσερις ημέρες. Η δυσωδία ήταν αισθητή σε αρκετά τετράγωνα. Μερικά από τα πτώματα ήταν χωρίς ρούχα. Στοιβάχθηκαν κατά 20άδες στο φορτηγό. Ένα βλήμα εξεράγη περίπου 10 γιάρδες μακριά από ένα από τα φορτηγά καθώς αυτό φόρτωνε, αλλά δεν δεχθήκαμε πυροβολισμούς κατά τη διαδρομή μας στον Κήπο.
[…]
Την Τρίτη 12 Δεκεμβρίου μετέφερα σε ένα από τα φορτηγά της επιτροπής έξι εθελόντριες νοσοκόμες και μερικές ιατρικές προμήθειες στο Νοσοκομείο του Ερυθρού Σταυρού στους Αμπελόκηπους. Δεχθήκαμε πυροβολισμούς στο δρόμο, όσο βρισκόμασταν στο νοσοκομείο και κατά την επιστροφή μας. Κανείς δε χτυπήθηκε.
Το νοσοκομείο βάλλεται για περισσότερο από μια εβδομάδα. Ο πάνω, ο δεύτερος και ο πρώτος όροφος έχουν χτυπηθεί σοβαρά και έχουν υποστεί ζημιές. Όλοι οι ασθενείς έχουν μεταφερθεί στους διαδρόμους και στο ισόγειο. Προς το παρόν έχουν αρκετές ιατρικές προμήθειες αλλά πετρέλαιο και τρόφιμα μόνο για τρεις ακόμα ημέρες. Από τους 273 ασθενείς οι 163 είναι κλινήρεις. Υπάρχουν αρκετοί γιατροί και νοσοκόμες. Οι γιατροί εξέφρασαν φόβο για τη ζωή τους στην περίπτωση που το νοσοκομείο πέσει στα χέρια του ΕΛΑΣ που πυροβολεί από κοντινή απόσταση. Ένας αριθμός από κυβερνητικούς στρατιώτες χρησιμοποιεί το νοσοκομείο ως καταφύγιο».
***
Το τεκμήριο 4 αποτελεί ένα κωδικοποιημένο εξερχόμενο μήνυμα από την Βρετανική 23η Τεθωρακισμένη Ταξιαρχία (23rd Armoured Brigade) προς τη διοίκηση των βρετανικών δυνάμεων στην Αθήνα και άλλες βρετανικές στρατιωτικές δυνάμεις σχετικά με τις κινήσεις του ΕΛΑΣ στη Νέα Ιωνία, στη Νέα Φιλαδέλφεια, τη Νεάπολη και την Κυψέλη και τη ναρκοθέτηση των οδών Γκύζη, Μετσόβου και Καλλιδρομίου. Το ενδιαφέρον είναι ότι όλες οι πληροφορίες προέρχονται από πολίτες (χωρίς να δηλώνεται αν πρόκειται για συλληφθέντες).
Το τεκμήριο 5 αποτελεί απόσπασμα από το πρώτο Δελτίο Ειδήσεων το οποίο εκδόθηκε «υπό του Βρεττανικού Στρατηγείου των κατά ξηράν εν Ελλάδι δυνάμεων» στις 25 Δεκεμβρίου 1944, ανήμερα των Χριστουγέννων και της άφιξης του Τσόρτσιλ στη σπαρασσόμενη από τις συγκρούσεις Αθήνα. Από την περιγραφή των στρατιωτικών επιχειρήσεων καθίσταται σαφές ότι η μάχη της Αθήνας γίνεται ανάμεσα στα βρετανικά στρατεύματα και τον ΕΛΑΣ.
Τεκμήριο 5: Δελτίο Ειδήσεων αριθμ. 1. εκδιδόμενο «υπό του Βρεττανικού Στρατηγείου των κατά ξηράν εν Ελλάδι δυνάμεων» στις 25 Δεκεμβρίου 1944 με νέα για τις στρατιωτικές επιχειρήσεις και ανακοινωθέντα του Σκόμπι
«Τα Βρετανικά Στρατεύματα χθες εξεκαθάρισαν και άλλα μεγάλας περιοχάς εις τα Ν.Δ. προάστεια των Αθηνών και σχεδόν το ήμισυ της Πρωτευούσης ευρίσκεται εις Βρετανικάς χείρας.
Βρεττανικά στρατεύματα δρώντα εις την εκκαθαρισθείσα χθες περιοχή μεταξύ του Ιλισσού και της οδού Φαλήρου – Αθηνών εξεκαθάρισαν μεθοδικώς της αμέσως βορείως και Ν.Δ. περιοχήν καταλαβόντα τον λόφον Κοιλίς και τας νοτίους κλητείς του λόφου Φιλοπάππου Β. της Ακροπόλεως(…)
Μάχη στη Δραπετσώνα
Τα Βρετανικά στρατεύματα εξεκαθάρισαν και άλλο τμήμα της Δραπετσώνος Α. του λιμένος κατόπιν της αποβιβάσεως των κατά την νύκτα της Πέμπτης. Σκληραί μάχαι έλαβον χώρα ακριβώς βορείως των αποβαθρών όπου οι στασιασταί υπερασπίζουν πεισμόνως το Εργοστάσιον Παγοποιίας αν και τα βρετανικά στρατεύματα κατόρθωσαν να καταλάβουν την λωρίδα των αποθηκών μεταξύ των αποβαθρών και του εργοστασίου. Αι τελευταίαι ειδήσεις αναφέρουν ότι τα βρεττανικά στρατεύματα προωθούμενα εις αυτόν τον τομέα Β.Δ. εκ Δραπετσώνος απέχουν 400 ακόμη μέτρα από άλλας μονάδας αι οποίαι προωθούνται Β.Δ. εκ Καλλιπόλεως. Εις το Εργοστάσιον Παγοποιίας ευρίσκονται αποθέματα στρατιωτικών τροφών εις μεγάλην ποσότηταν.
Η Βρετανική επίθεσις εμποδίζεται από το γεγονός ότι το Εργοστάσιον δεν πρέπει να καταστραφή διότι εξυπηρετεί το μεγαλύτερον μέρος του πληθυσμού Αθηνών – Πειραιώς εις την διατήρησιν κρέατος.
Η περιφέρεια Ν.Δ. του Λυκαβηττού εβομβαρδίσθη χθες επ’ ολίγον υπό πυροβόλων του ΕΛΑΣ. Τα πυροβόλα αυτά εσιγήθησαν υπό Βρετανικών πυροβόλων».
Το τεκμήριο 6 είναι μια έκθεση του γραμματέα της Κομματικής Οργάνωσης Βάσης του ΚΚΕ στην περιοχή του Μεταξουργείου στις 8 Δεκεμβρίου 1944, δηλαδή πριν από την υποχώρηση των δυνάμεων του ΕΛΑΣ από την Αθήνα. Αποτυπώνει τη δράση των οργανώσεων για τους τραυματίες του ΕΛΑΣ και τη διαφώτιση των κατοίκων της γειτονιάς σε συνθήκες που σύντομα θα γίνουν ασφυκτικές.
Τεκμήριο 6: Έκθεση δράσης της ΚΟΒ Ιματισμού στο Μεταξουργείο στις 8 Ιανουαρίου 1945
«Χθες το μεσημέρι οι συντρόφισές μας κάνανε μαζική δουλιά στη Πλατεία Κολωνού. Μαζέψανε 740 δρχ. και τις διέθεσαν για τσιγάρα και πορτοκάλια για τους τραυματίες της οδού Αλβανίας. Μαζέψανε επίσης αλεύρι. Ζάχαρι και λάδι και φτιάξανε τρεις λαμαρίνες κουλουράκια και τα έδωσαν στο νοσοκομείο για τους τραυματίες του ΕΛΑΣ. Μοιράσθησαν και προκηρύξεις και πουλήθηκε ο Ρίζος. Βγήκε το απόγευμα τηλεβόας σε όλη την περιοχή της πλατείας Μεταξουργείου και μπροστά στου Χατζηκώστα και ο κόσμος που ήταν τρομοκρατημένος από τις τουφεκιές άκουγε με μεγάλο ενθουσιασμό. Κάθε μέρα οι γυναίκες θα φροντίζουν για το νοσοκομείο».
* Αναδημοσιεύεται από το τεύχος #3 του HotDoc History που κυκλοφόρησε στις 24-25 Δεκεμβρίου 2016. Διατηρούνται οι ιδιότητες των προσώπων όπως είχαν την εποχή της δημοσίευσης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου