Είναι το νερό δημόσιο αγαθό; Ναι ή όχι; Γύρω από αυτό το ερώτημα δομείται πλέον η δημόσια συζήτηση μετά τις τελευταίες εξαγγελίες κυβερνητικών μελών και αρμόδιων στελεχών της ΕΥΔΑΠ για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας.
Επειτα από πολύμηνο επικοινωνιακό «μασάζ» και τον συναγερμό που σήμανε για τα αποθέματα νερού στην Αθήνα, τα μέτρα που ανακοινώθηκαν έπεσαν σαν ώριμο φρούτο στην κοινή σφαίρα. Νέα έργα, μεγάλης και μεσαίας έκτασης, έρχονται για να καλύψουν τις υδατικές ανάγκες της πρωτεύουσας. Είναι όμως μόνο αυτό; Μια ματιά στην πολύπαθη Θεσσαλία ίσως δείχνει ότι τα έργα που παρουσιάστηκαν στους πολίτες δεν επιλέχθηκαν μόνο με γνώμονα τη βελτίωση των υποδομών και την επάρκεια του νερού. Προτού πάμε ωστόσο εκεί, ας ξεκαθαρίσουμε κάτι σημαντικό: Αλλο πράγμα η λειψυδρία, άλλο η ανομβρία.
...Σύμφωνα με τον Βασίλη Μπέλλο, επίκουρο καθηγητή στο Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και εξειδικευμένο στην υδραυλική μηχανική και τη διαχείριση υδατικών πόρων: «Υπάρχει μια σκόπιμη ασάφεια μεταξύ των όρων λειψυδρία και ανομβρία».
Συγκεκριμένα εξηγεί στο Documento: «Η ανομβρία είναι φυσικό φαινόμενο που αφορά την έλλειψη βροχών σε μία περιοχή. Η λειψυδρία έχει να κάνει με το κατά πόσο η έλλειψη νερού φτάνει στον καταναλωτή ή όχι. Αυτό σχετίζεται με τις ανθρώπινες υποδομές. Τώρα, σχετικά με την Αθήνα, εκείνο που συμβαίνει είναι ότι παρόλο που υπάρχει ανομβρία τα τελευταία έτη, η λειψυδρία ακόμη δεν έχει εμφανιστεί. Το όλο σύστημα που υδροδοτεί την Αθήνα είναι σε χαμηλό σημείο, όχι όμως πιο χαμηλό από την περίοδο που ήταν απότοκο της ξηρασίας του 2008 ή της ξηρασίας του 2001».
Μέτρα κατόπιν εορτής
Για την κυβέρνηση πάντως τα δύο φαινόμενα δεν διέφεραν, όπως και για τη Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ), η οποία κατά την τακτική συνεδρίασή της (30/10/2025) ενέκρινε την πραγματοποίηση δαπάνης «που αφορά σε υποστήριξη της Αρχής στην αξιολόγηση του αιτήματος κήρυξης της περιοχής αρμοδιότητας της ΕΥΔΑΠ ΑΕ σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης λόγω λειψυδρίας».
Την ίδια περίοδο ανακοινώθηκε ο «Εύρυτος», το μεγάλο έργο με ορίζοντα υδατικής επάρκειας σε βάθος τριακονταετίας, που αφορά τη μερική εκτροπή των ποταμών Κρικελιώτη και Καρπενησιώτη προς τον Εύηνο και αναμένεται να είναι έτοιμο έως το 2029. Πάντως, οι κατασκευαστές διαφωνούν με το εφικτό του συγκεκριμένου χρονοδιαγράμματος. Επιπλέον, επισημαίνεται από ειδικούς ότι ένα μεγάλο έργο αξίας 500 εκατ. ευρώ σχεδιάζεται να γίνει με πρόσκληση ενδιαφερομένων και συνεννοήσεις με την κυβέρνηση, παρακάμπτοντας τις κανονικές διαδικασίες όπως τη σωστή μελέτη και την ωρίμανση των εναλλακτικών λύσεων για την αποφυγή ενός δυσθεώρητου οικονομικού κόστους και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Επίσης με την επίκληση του επείγοντος οι φορολογούμενοι καλούνται να πληρώσουν για έργα που έπρεπε ήδη να έχουν γίνει εδώ και τριάντα χρόνια. Οι ίδιοι ειδικοί αναφέρουν ότι ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 ήταν γνωστό πως η λειτουργικότητα των έργων που αφορούσαν τόσο την ανεύρεση υδάτινων πόρων όσο και τη βέλτιστη διαχείριση των υπαρχόντων πόρων έφτανε μέχρι το 2030 και ότι μετά έπρεπε να ληφθούν νέα μέτρα.
Ομως, όπως αναφέρουν, ουδείς ασχολήθηκε. Ετσι, ολοκληρώνουν, η ξηρασία που ήρθε τελειώνει την περίοδο επάρκειας πριν από το αναμενόμενο (2030) και τώρα «τρέχουμε και δεν φτάνουμε». Σε κάθε περίπτωση, εκτός του «Εύρυτου» ανακοινώθηκε ότι τρέχουν και μεσοπρόθεσμα έργα όπως η ανύψωση νερού σε εξωτερικό υδροδοτικό σύστημα για διασύνδεση με αφαλάτωση και χερσαία αφαλάτωση, με στόχο 87,5 εκατ. κυβικά μέτρα νερού.
Το κόλπο γκρόσο
Πρόκειται όμως όντως για ουσιαστική πολιτική διαχείρισης του νερού; Ο Β. Μπέλλος επισημαίνει εκ νέου ότι το ζήτημα σχετίζεται με τις υποδομές. Υπάρχουν, όπως λέει, ξερές περιοχές οι οποίες δεν έχουν πρόβλημα λειψυδρίας και ταυτόχρονα υπάρχουν εξαιρετικά υγρές περιοχές, π.χ. η Πίνδος, οι οποίες το καλοκαίρι, λόγω της ανισομετρίας που παρατηρείται με την αύξηση της επισκεψιμότητας, μπορεί να μείνουν χωρίς νερό. Επισημαίνει ακόμη ότι οι εξαγγελίες για την αντιμετώπιση του φαινομένου στην Αττική «σχετίζονται με την αξιοποίηση λιμναζόντων κεφαλαίων που προέκυψαν από τα “ματωμένα πλεονάσματα” των διάφορων ταμείων, όπως το Ταμείο Ανάκαμψης, τα οποία και πρέπει να επενδυθούν. Δηλαδή, να μοιραστούν προς τους μεγάλους ομίλους και στην προκειμένη περίπτωση κυρίως προς αυτούς του κατασκευαστικού τομέα».
Επιπλέον, για τον καθηγητή, η αφαλάτωση που προωθείται σχετίζεται με τη διαχείριση των συνεπειών της πράσινης μετάβασης, η οποία λόγω της χρήσης ΑΠΕ δύναται να δημιουργεί υπερσυσσώρευση με κίνδυνο το γενικευμένο blackout (βλέπε και το πρόσφατο παράδειγμα της Ισπανίας). «Φυσικά» προσθέτει, «αυτή η διαχείριση αφορά τους μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους και τα κέρδη τους και όχι την πλειοψηφία της κοινωνίας που βλέπει το ενεργειακό κόστος όλο και να αυξάνεται».
Για τον Νικήτα Μυλόπουλο, καθηγητή Υδρολογίας, πρόεδρο του τμήματος Πολιτικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας η λειψυδρία είναι ένα πολιτικό πρόβλημα που αφορά όλη τη χώρα και οφείλεται πρωτίστως στο κυρίαρχο παραγωγικό μοντέλο, που υπερκαταναλώνει το νερό χωρίς να λαμβάνει υπόψη τη φέρουσα ικανότητα των υδατικών συστημάτων. Το πρόβλημα, προσθέτει, οξύνεται λόγω της κλιματικής κρίσης, κυρίως στο θέμα της «μειωμένης υδατικής προσφοράς, λόγω τόσο της αυξανόμενης ξηρασίας όσο και της δυσκολίας να συλλέξουμε το νερό των πλημμυρών». Επομένως, υπογραμμίζει, χρειάζεται ένα ολιστικό σχέδιο προσαρμογής στις συνθήκες της κλιματικής κρίσης, με σύγχρονο σχεδιασμό των καλλιεργειών (συνδυασμός οικονομικής βιωσιμότητας και οικολογικής προστασίας) από κοινού με έργα υποδομής, με έμφαση στη μεταφορά του νερού και άλλα έργα (εγγειοβελτιωτικά αρδευτικά δίκτυα κ.λπ.) που θα «περιορίσουν τις απώλειες και τη σπατάλη».
Βάζουν «φωτιά» στα τιμολόγια
Στο άλλο μεγάλο ζήτημα που σχετίζεται φυσικά με το βασικό ερώτημα του ρεπορτάζ, αν το νερό θα συνεχίσει να προσφέρεται σε προσιτή προς τους πολίτες τιμή (παρά την είσοδο ιδιωτών, όπως η γαλλική Veolia πριν από χρόνια), τα «μηνύματα» δείχνουν προς συγκεκριμένη κατεύθυνση. Ο αρμόδιος υπουργός Σταύρος Παπασταύρου διαμήνυσε ότι θα διατηρηθούν η ποιότητα και η (χαμηλή) τιμή των τιμολογίων του νερού, ενώ ο Χάρης Σαχίνης, διευθύνων σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ ξεκαθάρισε ότι υπάρχει «ανάγκη αναθεώρησης της τιμολογιακής πολιτικής του νερού με βάση την ανταποδοτική ανάκτηση του κόστους».
Αν θα γίνουν αυξήσεις, θα το ξέρουμε έπειτα από γνωμοδότηση της ΡΑΑΕΥ, που δημιουργήθηκε επί της ουσίας γι’ αυτό τον λόγο και εν μέσω σφοδρών κοινωνικών και πολιτικών αντιδράσεων, μετά την κατάργηση της Γενικής Γραμματείας Υδάτων το 2023. Οι πληροφορίες πάντως αναφέρουν ότι οι αυξήσεις αναμένονται στις αρχές του 2026. Αλλωστε, η έγκριση των αιτημάτων του ΔΕΔΔΗΕ από τη ΡΑΑΕΥ για αυξήσεις στο ρεύμα με βάση το επενδυτικό πρόγραμμα δείχνει τον δρόμο. Οι αυξήσεις θα γίνουν (σε ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ) με βάση το δικό τους επενδυτικό πρόγραμμα, αναφέρουν άνθρωποι με καλή γνώση των δεδομένων.
Επισημαίνουν ακόμη ότι μπορεί ο Κυριάκος Μητσοτάκης να επιμένει για το 51% που κατέχει το δημόσιο στην ΕΥΔΑΠ, μην ξεχνάμε όμως τους ισχυρούς ιδιώτες μετόχους της και ότι η επιτάχυνση των επενδύσεων θα δώσει ακόμη περισσότερο χώρο σε αυτούς, με τις επενδύσεις, όπως και στο ρεύμα, εντέλει να χρηματοδοτούνται από τους πολίτες. Τέλος, υπογραμμίζουν ότι η μετακύλιση του κόστους των νέων έργων στις πλάτες μας περνά και μέσα από την υπονόμευση των Τοπικών Οργανισμών Εγγείων Βελτιώσεων που αποτελούσαν συλλογικά σχήματα διαχείρισης νερού για αγροτική χρήση και τώρα ανήκουν σε μεγάλες πολυεθνικές. Επομένως, λένε, υπάρχει μεθόδευση προς συγκεκριμένη κατεύθυνση. Αυτό άλλωστε συμβαίνει και στη Θεσσαλία, που εργαλειοποιούνται τα προβλήματα ώστε να προσελκύσουν νέους ομίλους για επενδύσεις, που θα αλλάξουν τον τοπικό χαρακτήρα παραγωγής.
https://www.documentonews.gr/article/i-leipsydria-ginetai-antlia-gia-biznes-me-to-nero/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου