Το 529 μ.Χ., ο Βυζαντινός αυτοκράτορας Ιουστινιανός υπέγραψε ένα διάταγμα που διέταζε το κλείσιμο της Πλατωνικής Ακαδημίας. Η αρχαιότερη σχολή φιλοσοφίας στον κόσμο, που λειτουργούσε από τον καιρό του Πλάτωνα, σταμάτησε να υπάρχει γιατί δεν ταίριαζε με το δόγμα. Ο αυτοκράτορας δήλωνε ξεκάθαρα πως τα ελληνικά γράμματα, η σκέψη, η αναζήτηση αλήθειας έξω από τη Βίβλο, δεν ήταν μόνο λάθος — ήταν βλασφημία.
...Σύμφωνα με τον Ιουστινιάνειο Κώδικα, όποιος επιμένει να ακολουθεί την αρχαία ελληνική σκέψη πρέπει να τιμωρείται. Αν είχε βαπτιστεί, τότε θα του αφαιρούνταν δικαιώματα και περιουσία. Αν δεν είχε, του δινόταν μία ευκαιρία να ασπαστεί την πίστη. Αν δεν το έκανε, του αφαιρούσαν τα πάντα. Δεν του επέτρεπαν ούτε να έχει σπίτι, ούτε να μιλά. Και μετά… τιμωρία.
Η Πλατωνική Ακαδημία δεν ήταν απλώς μια σχολή. Ήταν το τελευταίο κάστρο της αρχαιοελληνικής φιλοσοφίας. Εκεί μέσα υπήρχαν ακόμη απόηχοι του Πλάτωνα, του Σωκράτη, του Αριστοτέλη, του Πρόκλου. Ο Ιουστινιανός τη θεώρησε επικίνδυνη, όχι γιατί αμφισβητούσε την πίστη, αλλά γιατί δεν την δεχόταν ως μοναδική. Οι φιλόσοφοι αναγκάστηκαν να φύγουν από την Αθήνα. Ορισμένοι πέρασαν στην Περσία. Ήταν η πρώτη εξορία πνεύματος στην Ευρώπη.
Η απόφαση δεν ήταν μεμονωμένη. Μαζί με το κλείσιμο της Ακαδημίας, απαγορεύτηκε κάθε εκπαίδευση που δεν είχε εκκλησιαστική έγκριση. Το ελληνικό πνεύμα αποκαλέστηκε «μιαρό», τα κείμενα χαρακτηρίστηκαν «ασεβή», η φιλοσοφία μετατράπηκε σε αδίκημα. Οι διδάσκαλοι εκδιώχθηκαν, τα συγγράμματα χάθηκαν ή κρύφτηκαν, και όσοι επέμεναν να σκέφτονται ελληνικά θεωρήθηκαν εχθροί του Θεού.
Όλα έγιναν στο όνομα της αληθινής πίστης. Ο Ιουστινιανός δεν ήθελε ανοιχτά μυαλά. Ήθελε υπάκουους πιστούς. Στους αιώνες που ακολούθησαν, η ελληνική σκέψη δεν εξαφανίστηκε — αλλά μπήκε σε υπόγεια, μεταφράστηκε στα αραβικά, πέρασε από ερημικά μοναστήρια και άρχισε να αναδύεται ξανά στη Δύση πολύ αργότερα. Όχι όμως χάρη στο Βυζάντιο. Αλλά παρά το Βυζάντιο.
Η «θεϊκή» εντολή να σταματήσει η ελληνική σκέψη ίσως ήταν η μεγαλύτερη καταδίκη που υπέστη ο αρχαίος πολιτισμός. Και όμως, αυτό το διάταγμα, που στοίχισε τόσα στην ιστορία της σκέψης, γράφτηκε στα λατινικά. Από έναν αυτοκράτορα που γεννήθηκε στα Βαλκάνια και δεν ήταν καν Έλληνας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου