Κυριακή 25 Μαΐου 2025

Όταν η «αναρχία» του Διογένη μας χάρισε ένα από τα σπουδαιότερα μαθήματα ελευθερίας



Κατά τα μέσα του π.Χ. αιώνα, έφτασε στην Αθήνα ένας εξόριστος από τη Σινώπη. Η κατηγορία που τον βάραινε ήταν η παραχάραξη του νομίσματος της πόλης του. Ο Διογένης, γιος του τραπεζίτη Ικεσία, είτε κυνηγήθηκε για πολιτικούς σκοπούς είτε όντως διέπραξε αυτό το αδίκημα κατάφερε να αναστρέψει όλες τις αξίες της κοινωνίας και να γίνει ένα πρόσωπο που θα γεμίσει τη φήμη του μέσα από θρύλους, μύθους και λίγη πραγματικότητα.

Στην Αθήνα γνώρισε τον Αντισθένη, μαθητή του Σωκράτη και θεμελιωτή του Κυνισμού. Ο Αντισθένης δεν τον ήθελε για μαθητή έφτασε στο σημείο να τον χτυπά με ένα ραβδί. Μα ο Διογένης έμεινε. «Χτύπα, δεν θα βρεις ξύλο τόσο σκληρό ώστε να με απομακρύνεις από κοντά σου», του είπε. Και έτσι ξεκίνησε η πορεία ενός ανθρώπου που δεν δίδασκε απλώς με λόγια δίδασκε με την ίδια του τη ζωή.

...

Ζούσε σε ένα πιθάρι, στηριζόταν αποκλειστικά στα απολύτως απαραίτητα, και σκληραγωγούσε το σώμα του με τις εναλλαγές του καιρού. Δεν αναζητούσε ασφάλεια ούτε θαυμασμό μόνο ελευθερία. Και κάθε πράξη του ήταν χαστούκι στα πρόσωπα των συμπολιτών του που κολυμπούσαν στην υποκρισία, στον πλούτο και στις ψευδαισθήσεις.

Μια μέρα, ο Διογένης βλέπει ένα παιδί να πίνει νερό από μια πηγή με τις παλάμες του. Σιωπηλά, βγάζει από το σακούλι του το μοναδικό του αντικείμενο – ένα ξύλινο κύπελλο – και το πετά. «Ένα παιδί με έχει νικήσει στην απλότητα», λέει.

Αυτή η πράξη ίσως είναι από τις πιο συγκλονιστικές στην ιστορία της φιλοσοφίας. Όχι γιατί το παιδί τον “ξεπέρασε”, αλλά γιατί ο ίδιος δεν δίστασε να αναγνωρίσει την αλήθεια όταν την είδε. Δεν υπήρξε προσκόλληση ούτε σε αυτό το ένα και μοναδικό αντικείμενο. Ό,τι δεν ήταν απολύτως αναγκαίο, ήταν βάρος.

Η δύναμη αυτής της πράξης δεν βρίσκεται στην “απλότητα” με την κοινότοπη έννοια. Βρίσκεται στην πλήρη ανατροπή της ιδέας της ανάγκης. Ο Διογένης δεν ήταν εναντίον της πολυτέλειας από πουριτανισμό. Ήταν εναντίον της εξάρτησης, της δουλείας που γεννά η συνήθεια και η κατοχή. Και δεν το διακήρυξε με συνθήματα. Το έκανε, σιωπηλά, μπροστά στα μάτια όλων.
Ίσως γι’ αυτό τον είπαν «Κυνικό» αλλά θα μπορούσαν να τον έχουν πει απλώς “Ελεύθερο”.

Διογένης αναρχία

Ο Διογένης πέθανε το 323 π.Χ. στην Κόρινθο, την ίδια μέρα που πέθανε και ο Μέγας Αλέξανδρος. Κι αν είναι να κρατήσουμε ένα μόνο μάθημα από εκείνον, ας είναι αυτό: Η πιο ριζική μορφή αναρχίας είναι η ελευθερία από την ανάγκη.
Και αυτό είναι από τα σπουδαιότερα μαθήματα που μας έδωσε.

10 αποφθέγματα του Διογένη.

1.Όταν κατηγόρησαν τον Διογένη ότι τα πίνει στο καπηλειό, απάντησε: «και στο κουρείο, κουρεύομαι».
2.Το κάλλιστο απόκτημα του ανθρώπου είναι το θάρρος της γνώμης του.
3.Το φτωχικό δείπνο δεν κάνει τους ανθρώπους να παραφέρονται.
4.Όταν είναι κανείς νέος, είναι πολύ νωρίς. Όταν είναι γέρος, είναι πολύ αργά.
5.Βλέπω πολλούς να ανταγωνίζονται και να τρέχουν εδώ κι εκεί, δεν βλέπω όμως κανένα να αγωνίζεται για την απόκτηση της αρετής.
6.Απο τα άγρια θηρία πιο επικίνδυνος είναι ο συκοφάντης και απο τα ήμερα ο κόλακας.
7.Η στάση απέναντι στην εξουσία πρέπει να είναι ίδια με τη στάση απέναντι στη φωτιά: να μην στέκεσαι ούτε πολύ κοντά , για να μην καείς, ούτε πολύ μακριά για να μην ξεπαγιάσεις.
8.Η φιλοσοφία μου χάρισε την ετοιμότητα να αντιμετωπίσω οποιαδήποτε στροφή της μοίρας.
9.Ο κόσμος ευημερεί όταν οι βασιλιάδες φιλοσοφούν και οι φιλόσοφοι βασιλεύουν,
10.“Γιατί δεν μαστιγώνουμε τον δάσκαλο όταν ο μαθητής συμπεριφέρεται άσχημα;”

https://www.lavart.gr/%CE%B7-%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%AF%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%B4%CE%B9%CE%BF%CE%B3%CE%AD%CE%BD%CE%B7-%CE%BC%CE%B1%CF%82-%CF%87%CE%AC%CF%81%CE%B9%CF%83/

Δεν υπάρχουν σχόλια: