ΠΥΛΗΝΗ-ΕΞΩΧΩΡΑ-ΑΙΤΩΛΙΚΟ . Η ΙΣΤΟΡΙΑ μέρος 8ο
Ε' Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΟΛΙΟΡΚΙΑ ΤΟΥ ΑΙΤΩΛΙΚΟΥ
''...Τρέξατε, αδελφοί, κάτοικοι της Δυτ. Ελλάδος, εις τα στρατόπεδα.Τρέξατεόλοι εναντίον του αγρίου τυρράνου..'' έγραφε στην προκήρυξή της η Επιτροπή του Αγώνα.Και οι Αιτωλικιώτες έτρεξαν όλοι στη φωνή της πατρίδας γιατί τώρα οι Τούρκοι έχουν γυρίσει φοβερότεροι.
Από το 1825 το Αιτωλικό και το Μεσολόγγι τα πολιορκεί ο Κιουταχής με τον Ιμπραήμ όπως γράφω και πιο μπροστά.
Και οι δυο ήταν από τους καλύτερους στρατηγούς της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Διέθεταν όχι μόνο άφθονο στρατό με πλούσιο οπλισμό και εκπαιδευμένους αξιωματικούς, αλλά είχαν και πολλούς συμβούλους και βοηθούς Ευρωπαίους.
Τους πρώτους μήνες της πολιορκίας το Αιτωλικό βρισκόντανε σε πλεονεκτική σχέση από το Μεσολόγγι.Γιατί όχι μόνο μπορούσαν οι γαίτες του να κυκλοφορούν ελεύθερα και να προμηθεύονται τρόφιμα ,αλλά και γιατί είχαν γερά οχυρωμένο και ασφαλισμένο το μέρος που ...υπερασπιζότανε.
Τα σπίτια τους ήταν δυνατά, με χοντρούς τοίχους από πέτρα.Ακόμα οι κάτοικοι είχαν μπηγμένα χοντρά παλούκια ολόγυρα στη θάλασσα και σε απόσταση 30-40 μέτρα, από τα σπίτια της παραλίας Γι αυτό ήταν αδύνατο να περάσει βάρκα, αν δεν καθόνταν να βγάλει πρώτα μερικά παλούκια
Ο ιστορικός Φωτιάδης γράφει '' Καθένας, που ξέρει από πόλεμο, του είναι εύκολο να λογαριάσει πόσο επικίνδυνο είναι για τον εχθρό, εσύ να πολεμάς κι αυτός να πασχίζει να βγάλει παλούκια και πίσω απ΄αυτά να βρίσκονται άλλα μετερίζια.''
Οι Αιτωλικιώτες για να μπαίνουν και να βγαίνουν οι δικές τους φιλικές γαίτες, είχαν μόνο δύο περάσματα ανάμεσα στα παλούκια.
Το Αιτωλικό ήταν τόσο καλά ασφαλισμένο από τους εχθρούς ''που πολλοί αξιωματούχοι από το Μεσολόγγι, πηγαίνανε με τις γαίτες τους για να βρουν ησυχία και ξεκούραση''.
Εδώ ακόμα θα πρέπει ν΄αναφέρω και τα παρακάτω για ν΄αποδείξω την απόλυτη ασφάλεια και σιγουριά , που έδινε στους ξένους η διαμονή τους στο Αιτωλικό.
Σ΄αυτό έγινε η συνέλευση των προκρίτων, πληρεξουσίων και οπλαρχηγών
για να εξετάσουν την κατάσταση και να προλάβουν ''τις ολέθριες επιπτώσεις'' και στη Δυτ. Στερεά κατά τη διάρκεια του δεύτερου εμφυλίου πολέμου στο Μοριά.
Εδώ έγινε η δίκη του Καραισκάκη και εδώ παρέμεινε για ασφάλεια ο Μαυροκορδάτος, τις ημέρες που ήταν άρρωστος.
Στο Αιτωλικό κατέφυγαν ο Αντρέας Ζαίμης και ο Αντρέας Λόντος για περισσότερη ασφάλεια ,όταν έφυγαν από το Μοριά, καταδιωγμένοι από τη Διοίκηση.
Τέλος εδώ φέρανε τους τραυματίες ,δικούς μας και φιλέλληνες, για να γιατρευτούν και να αναρρρώσουν , μετά την ατυχή εκστρατεία του Μαυροκορδάτου στην Ήπειρο.
Ο Ιωάννης Φιλήμων γράφει '' Η πολίχνη του Αιτωλικού περικυκλωμένη υπό της Κυνιάς λίμνης [ κόλπος του Αιτωλικού ] ήτο οχυρά, ως απρόσιτος δια την εν μέσω ύδατος και πηλού θέσιν αυτής.''
Όλα αυτά 'ομως θα καταντούσαν άχρηστα, αν δεν εξασφάλιζαν τροφές και πολεμοφόδια, που τους ήταν απαραίτητα.
Λογω όμως της θέσης που βρισκόνταν η πόλη τους, ήταν απόλυτα δύσκολο να τα προμηθευτούν μόνοι τους.
Κι όσο υπήρχε ελεύθερος ο θαλάσσιος δρόμος της λιμνοθάλασσας, που τον προστάτευαν τα οχυρωμένα νησάκια Βασιλάδι και Ντολμάς, τα Αιτωλικιώτικα καράβια πηγαινοέρχονταν.Κουβαλούσαν πολεμοφόδια και τρόφιμα, που έφερναν μέχρι το Βασιλάδι τα νησιώτικα πλοία του Μιαούλη για τους πολιορκημένους.
Και οι Αιτωλικιώτες κρατούσαν γερά και εφοδίαζαν εύκολα το Μεσολόγγι.Όταν όμως τα τέλη του 1825 έφτασε ο Ιμπραήμ τα πράγματα άλλαξαν.Με αλαζονεία έστησε τη σκηνή του αριστερά του στρατοπέδου και της σκηνής του Κιουταχή και καυχήθηκε πως σε 15 μέρες θα πάρει το ''φράχτη''.
Όμως στις αρχές του 1826 διαπίστωνε ότι οι μέρες περνούσαν, ο στρατός του έχυνε άφθονο το αίμα του, κι ο φράχτης παρέμεινε άπαρτος.
Τότε ο Ιμπραήμ ,με τις προτροπές και των Ευρωπαίων συμβούλων του, συλλογίστηκε ότι ,για να πέσουν το Μεσολόγγι και το Αιτωλικό, έπρεπε να κλείσουν οι δρόμοι της λιμνοθάλασσας, που τους προμήθευαν τα αναγκαία πολεμοφόδια. Και για να γίνει αυτό έπρεπε ,πάσει θυσία, να στερηθούν τα στηρίγματα που είχαν πάνω στα νησάκια.Έτσι κατόρθωσε έπειτα από πολυάνθρωπες θυσίες του στρατού του, και απερίγραπτες σκηνές ηρωισμού των υπερασπιστών να πατήσει τα νησάκια και να δυσκολέψει τον εφοδιασμό και των δυο πόλεων.
Ο ιστορικός Δ.Κόκκινος γράφει ''...η άλωση του Βασιλαδιού δεν δημιούργησε μόνο δοκιμασία στους Μεσολογγίτες, αλλά και στους Αιτωλικιώτες που πάθανε πραγματικά κλονισμό αφού σκεφτόντανε πως έρχονταν η σειρά τους''.
Τα γεγονότα αυτά ανάγκασαν την επιτροπή του Αιτωλικού να στείλει επιστολή στους Υδραίους, Σπετσιώτες και Ψαριανούς, που διέθεταν πολεμικά πλοία , να φροντίσουν για τον εφοδιασμό τους σε τρόφιμα και πυρομαχικά.
Για να εκτιμήσει ο καθένας μας την τραγική κατάσταση που διαμορφώθηκε , αναφέρω αποσπασματικά μέρη της επιστολής.
'' .... ο εχθρός επιμελήθη με όλους τους δυνατούς τρόπους όπου εγνώριζε, δια να κατορθώσει του σκοπού του... και πολεμήσας με όλην την δύναμίν του, εκυρίευσε χθες το καλό μας Βασιλάδι. Ναι ,αδελφοί, και η μεγαλοψυχία των Ελλήνων είναι πολλή, μα και τα σχέδια του εχθρού δεν υπάρχουν ολίγα,.... να πασχίσετε να μας προφθάσετε... ότι η ανάγκη δεν επιδέχεται τελείως άργητα.. αν εντός ολίγου φθάσει ο ελληνικός μας στόλος ,εμείς ει και πεινασμένοι, και στενά δια ξηράς και θαλάσσης πολιορκημένοι, με τους οδόντας μας θέλει σφιχτοκρατήσωμεν τον πούντον της πατρίδος...Ομού με το πολυβασανισμένο Μεσολόγγι, Αδελφοί , θέλει χάσουμε τους αγώνες και τους κόπους.. Επαναλαμβάνομεν πάλιν, αν είσθε Χριστιανοί κι άν πιστεύετε Θεόν, τώρα θα το αποδείξετε...''
Πράγματι ο Ιμπραήμ ,παρά τις μεγάλες απώλειες ,προχώρησε αμέσως στην εκτέλεση του σχεδίου για την κατάληψη του Αιτωλικού, που στεκόνταν ένα από τα πιο σοβαρά ερείσματα του Μεσολογγίου.
Γιατί το Αιτωλικό δεν είχε μόνο, σαν τοποθεσία ,στρατηγική σημασία για το Μεσολόγγι, αλλά και οικονομική. Ο στρατηγός Κασομούλης στα στρατιωτικά ενθυμήματα μας γράφει ''.... οι πιότεροι Αιτωλικιώτες, όσο βάσταγε ο πόλεμος, ζούσανε με τη δουλειά τους,συντρέχοντας σαν άκακοι άνθρωποι, μ΄ό,τι κι΄αν είχαν τ΄ασκέρια μας''.Όμως για να το πατήσουν οι εχθροί , έπρεπε πρώτα να πάρουν το Ντολμά. Αυτός μαζί με τον Πόρο ελέγχανε ένα μεγάλο κομμάτι του θαλάσσιου δρόμου της λιμνοθάλασσας, που επέτρεπε το μερικό ανεφοδιασμό του.Αν έπεφτε ο Ντολμάς, το Αιτωλικό γινότανε ''ποντικός μέσα στη φάκα''.
Ο Θανάσης ,γραμματέας του στρατηγού Μακρή, όταν τον κάλεσε ο Λιακατάς να πάνε στο Ντολμά είπε. '' Είμαστε άντρες κι΄όπου κι αν πάμε πόλεμο θάχουμε. Αν πάρει το Ντολμά ο οχτρός, τι μας χρειάζεται τ΄Αντλικό!''.
'Ετσι όσο βρισκόνταν πάνω στο Ντολμά ο Λιακατάς με τα τριακόσια παλληκάρια του, τα γυναικόπαιδα νιώθανε ασφάλεια. Η ελπίδα δεν τους εγκατέλειψε και μια κρυφή σκέψη στριφογύριζε στο μυαλό τους. Μπορεί οι Τούρκοι να φύγουν ,όπως έγινε το 1823.
Αυτό όμως δεν κράτησε πολύ. Έπειτα από ολιγοήμερο επικό αγώνα ο Ντολμάς, όπως διαβάσατε και πιο μπροστά, πατήθηκε από τους εχθρούς.
Η φοβερή είδηση έφτασε στο Αιτωλικό με ΄΄ταχύτητα φωτός''. Όταν σταμάτησαν να ακούγονται τα ντουφέκια και να κροταλούν τα γυμνά σπαθιά, όταν έπαψαν οι λάμψεις των κανονιών να σχίζουν τον αγέρα, τότε κατάλαβαν ότι είχε αρχίσει η αντίθετη μέτρηση του χρόνου για το Αιτωλικό.
Έτσι , όταν βεβαιώθηκαν ότι ο Λιακατάς με τους πολεμιστές του σκοτώθηκαν κι ο Ντολμάς πατήθηκε από τους εχθρούς, τους έπιασε όλους φόβος. Χάσανε τις ελπίδες τους τα γυναικόπαιδα κι άρχισαν να κλαίνε τη μοίρα τους. Ποιός θα τους προστάτευε τώρα από τη σφαγή και τη σκλαβιά.
Αυτοί που θα μπορούσαν χάθηκαν! Αυτοί που έμειναν? Όχι . Γιατί αυτοί ήρθαν για καλοπέραση Αυτοί ήταν οι οκνηροί και οι δειλοί , κατά τον Κασομούλη.
Και το κλάμα τους γοερό και ασταμάτητο μούσκεψε τη γη τους .Δε φοβότανε το σκοτωμό. Το σκλαβωμό θρηνούσαν. Το αισθητήριό τους σεν τους γελούσε. Χάθηκαν τα παλληκάρια πάνω στο Ντολμά. Τώρα θα χανόνταν και το Αιτωλικό!
Μέσα σ΄αυτό τον πανζουρλισμό και την αμηχανία ο Έπαρχος Κανάριος κάλεσε σε συγκέντρωση τους πρόκριτους , τους καπεταναίους, που ''εντρυφούσαν ωσάν εις ειρήνη'' στην πόλη ,και μαζί με το Σίψα και τον Βλαχόπουλο, που δεν θέλησαν να πάνε στο Ντολμά για να, όπως δικαιολογήθηκαν, προστατέψουν το Αιτωλικό. Η σύσκεψη έγινε μέσα στην εκκλησία της Παναγίας. Εκεί συζήτησαν αν μπορούσαν να κρατήσουν άμυνα και να πεθάνουν όλοι μαζί, αν χρειασθεί.Ακόμα ο Έπαρχος και οι άλλοι ζήτησαν να μάθουν από τους Αιτωλικιώτες, τι προμήθειες είχαν σε τρόφιμα. Οι κάτοικοι με μεγάλη προθυμία και αυταπάρνηση τους διαβεβαίωσαν '' ότι κι αν έχουμε το τρώμε μαζί ώσπου να φτάσουν τα καράβια μας. Να μην προσκυνήσουμε κι ούτε να φύγουμε , μα να πεθάνουμε εδώ '' γράφει ο ιστορικός Φωτιάδης.
Ολοι τότε συμφώνησαν κι αποφάσισαν να μαζέψουν τις βάρκες και να βάλουν φρουρά ,που να επιβλέπει να μη φύγει κανείς μ΄αυτές. '' Τ΄αποφάσισαν κι αυτό και κάνανε όρκο στ΄όνομα της Παναγίας και φιλήσανε όλοι το ιερό εικόνισμά της''.
Εδώ θα πρέπει να κάνω μια μικρή παρένθεση και ν΄αναφέρω λίγα λόγια για τον ιερό ναό της Θεοτόκου, που βρίσκονταν στην κεντρική πλατεία της πόλης.
Κι αυτό όχι τόσο για να ιστορήσω την ανεκτίμητη αξία της, κρίμα που με τόση μεγάλη ευκολία και χωρίς φόβο Θεού την γκρεμίσανε, αλλά για να τονίσω την βαρύτητα που είχε ο όρκος. Σκεφθείτε ποιοί ήτανε, τι έργο είχαν εντολή να εκτελέσουν και διαβάστε παρακάτω τις πράξεις των. Τις απαντήσεις τις αφήνω στη δική σας και μόνο κρίση.
Παληά οι κάτοικοι την ονόμαζαν '' Παναγία η Παζαρίτισσα''. Κι αυτό γιατί στην πλατεία της γινότανε παζάρι με εκλεκτά γεωργικά προιόντα, από τους παραγωγούς της γύρω περιοχής.
Οι καπεταναίοι όταν έφευγαν κι όταν γύριζαν , από τα ταξίδια τους, πήγαιναν πάντα σ΄αυτή και ζητούσαν την προστασία της. Στην εποχή της επανάστασης του 1821 ,μέσα στην εκκλησία γίνανε πολλές συγκεντρώσεις και συσκέψεις στρατηγών της Δυτ. Ελλάδας.
Τον Απρίλιο του 1824 έγινε μέσα σ΄αυτή και η περίφημη δίκη του στρατηγού Γ.Καραισκάκη.
Μέσα στο ναό φυλάσσονται από τους κατοίκους κειμήλια μεγάλης θρησκευτικής καλλιτεχνικής και αρχαιολογικής αξίας. Όπως ο χρυσοκέντητος επιτάφιος, ΄εργο του δωδέκατου αιώνα και η εικόνα της Παναγίας, που κατά την παράδοση είναι ζωγραφισμένη από το χέρι του Απόστολου και Ευαγγελιστή Λουκά.
Τα παραπάνω κειμήλια δώρησε στους κατοίκους της πόλης ο φυγάδας της Κωνσταντινούπολης, πρίγκηπας Άγγελος Κομνηνός. Τα χάρισε σε αντάλλαγμα της μεγάλης περιποίησης και του καταφύγιου που του προσέφεραν οι Αιτωλικιώτες.
Μετά από τον όρκο στην Παναγία όλοι οι πολεμιστές ,αφού ταχτοποίησαν τα μικρά κανόνια, μοιράστηκαν στα ππιο επίκαιρα σημεία, που υπήρχαν ολόγυρα στην πόλη.
Έτσι οι ελπίδες αναπτέρωσαν το ηθικό τους κι όλη τη νύχτα επικρατούσε παντού μεγάλος ενθουσιασμός. Μετά τα μεσάνυχτα όμως ,κάποιος έβαλε μια δυνατή φωνή '' Φύγανε ,μωρέ !'' Μπήκανε όλοι τότε σε ταραχή κι ο Σίψας κι οι άλλοι αρπάζουν κάτι βάρκες και το σκάνε. Κιότησαν οι πολεμιστές κι ο καθένας κοίταζε πως να λακίσει κι απαράτησαν τους Αιτωλικιώτες με τις φαμίλιες τους στο έλεος του οχτρού'' γράφει ο Κασομούλης.
Έπειτα απ΄ όλα αυτά , το πρωί της πρώτης του Μάρτη ,οι λίγοι που μείνανε , άρχισαν τις συνομιλίες με τους Τούρκους.
Εγκαταλελειμμένοι από τον υπεύθυνο της Κυβέρνησης και προδομένοι από τους επίορκους αρχηγούς ,που τους έστειλαν , αφού τους ορφάνεψαν από τους δικούς τους πολεμιστές ,οι κάτοικοι πήραν τη μεγάλη απόφαση ν ΄ανεβούν τον Εθνικό Γολγοθά.
Με την καρδιά κομματιασμένη, με τα μάτια πρησμένα και κατακόκκινα από το κλάμα, μη μπορώντας να διαλέξουν άλλο δρόμο, αναγκάστηκαν να πάρουν το δρόμο της εξορίας, με μόνο εφόδιο τα πράγματα της απόλυτης ανάγκης.
Κλαίγοντας και με μαύρα μαντήλια στα κεφάλια οι γυναίκες, λες κι ΄αποτελούσαν το χορό αρχαίας τραγωδίας, προχωρούσαν σέρνοντας τα πόδια τους και τα παιδιά τους.Έκλαιγαν ,χωρίς να ξέρουν ποιούς έπρεπε να θρηνήσουν περισσότερο ,τους σκοτωμένους του Ντολμά ή τον ίδιο τον εαυτό τους.
[ συνεχίζεται ]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου