Σάββατο 27 Ιανουαρίου 2018

Tι σημαίνουν όλες οι λατινικές φράσεις που ακούμε καθημερινά

Από την τηλεόραση, το ραδιόφωνο, τις εφημερίδες και τα περιοδικά, δεν υπάρχει περίπτωση να μην συναντήσουμε τη λατινική γλώσσα. Αν και πολλοί από εμάς την έχουμε διδαχθεί, σχεδόν πάντα “σκαλώνουμε” σε αυτή την φράση, που έχουμε ακούσει πολλές φορές, αλλά δεν θυμόμαστε τι ακριβώς σημαίνει.

Επειδή λοιπόν η λατινική γλώσσα αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής και καθημερινότητάς μας, καλό είναι να θυμηθούμε ξανά τις πιο κοινές φράσεις και γιατί όχι να ξεκινήσουμε να τις βάζουμε περισσότερο στη ζωή μας.

Τα λατινικά είναι η γλώσσα που μιλούσαν αρχικά στην περιοχή γύρω από τη Ρώμη, το λεγόμενο Λάτιο. Έγινε πολύ σημαντική ως επίσημη γλώσσα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Όλες οι ρομανικές γλώσσες (γνωστές και ως λατινογενείς) προέρχονται από τα λατινικά και πολλές λατινικές λέξεις υπάρχουν στις σύγχρονες γλώσσες όπως τα αγγλικά.

Οι πιο σημαντικές φράσεις: ...

a posteriori [συμπέρασμα] μετά από εμπειρική παρατήρηση

a priori εκ των προτέρων, θεωρητικά, χωρίς παρατήρηση

ad hoc γι 'αυτό ειδικά

advocatus diaboli ο δικηγόρος του διαβόλου

alma mater τροφός μητέρα (χρήσ. για πανεπιστήμια)

alter ego ο άλλος εαυτός

altera pars η άλλη πλευρά

a cappella στην εκκλησία (μτφ., χωρίς τη συνοδεία μουσικής)

anno domini [κατά] το έτος του Κυρίου

aqua fortis νιτρικό οξύ

aqua vitae νερό της ζωής (χρησ. για αλκοολούχα ποτά)

audio, video, disco ακούω, βλέπω, μαθαίνω

aurora borealis βόρειο σέλας

ave maria χαίρε Μαρία

bona fide με καλή πίστη

bona fortuna καλή τύχη

casus belli αιτία πολέμου

corpus Christi το σώμα του Χριστού

cui bono? ποιος ωφελείται (ποιος είχε κίνητρο)

cum laude μετά επαίνου

curriculum vitae πορεία της ζωής (βιογραφικό σημείωμα)

de facto εμπράκτως εκ των πραγμάτων

de iure σύμφωνα με το νόμο δικαιωματικά

de profundis εκ βαθέων (Ψαλμοί Δαβίδ)

erga omnes έναντι όλων

ex cathedra από καθέδρας

ex libris από τη βιβλιοθήκη, από τη βιβλιογραφία

ex officio από θέσεως ισχύος

habeas corpus πρέπει να έχεις το σώμα (πρέπει να δικαιολογείς την δίκη)

habemus Papam! έχουμε Πάπα (στην αναγγελία εκλογής Πάπα)

hic et nunc εδώ και τώρα

homo erectus όρθιος άνθρωπος (ανθρωπολογικός όρος)

homo sapiens έμφρων άνθρωπος (ανθρωπολογικός όρος)

homo universalis άνθρωπος με γενικά ενδιαφέροντα και πολλές γνώσεις

honoris gratia τιμής ένεκεν

in absentia ερήμην

in extremis στα άκρα, σε ακραία περίπτωση, στην εσχάτη περίπτωση

in memoriam εις μνήμην

in nomine domini εις το όνομα του Κυρίου

in principio επί της αρχής

in promptu με ετοιμότητα, άμεσα (γρήγορα)

in situ επί τόπου, αυτοψία

in vitro στο γυαλί (μτφ. σε τεχνητές συνθήκες, στο εργαστήριο)

in vivo σε πραγματικές συνθήκες

ipso facto με βάση το γεγονός αυτό καθαυτό

lapsus calami τυπογραφικό λάθος

lapsus linguae γλωσσικό ολίσθημα

lingua franca Γαλλική γλώσσα (μτφ., οικουμενική γλώσσα)

Magna Carta μεγάλο χαρτί, η σύμβαση των δικαιωμάτων του 1215 (Αγγλία)

magna cum laude με μεγάλο έπαινο

magnum opus το μεγάλο έργο [της ζωής]

manus in mano χέρι-χέρι

mare nostrum η θάλασσά μας (η Μεσόγειος)

mea culpa λάθος μου

memorandum υπόμνημα, μνημόνιο

modus vivendi τρόπος ζωής

moratorium καθυστέρηση

mutatis mutandis μετά τις απαραίτητες αλλαγές, τηρουμένων των αναλογιών

novus ordo νέα τάξη

Opus Dei έργο του Θεού (παραθρησκευτική οργάνωση των Καθολικών)

pater familias ο πατέρας της οικογένειας

pax romana ρωμαϊκή ειρήνη

per capita κατά κεφαλήν

per cent τοις εκατό

per se καθ' ευατόν, μόνος του, μόνο του

persona non grata ανεπιθύμητο πρόσωπο

post hoc μετά από αυτό

post mortem μετά θάνατον (και αυτοψία)

primus inter pares πρώτος μεταξύ ίσων (τίτλος των Ρωμαίων αυτοκρατόρων)

pro bono [publico] για το [κοινό] καλό

pro forma για τους τύπους (τυποποιημένο έγγραφο)

pro patria υπέρ πατρίδος

quid pro quo κάτι για κάτι (κάτι σε ανταπόδοση)

quo vadis? πού πηγαίνεις;

scripta manent τα γραπτά μένουν

sine nobilitatis χωρίς ευγενική καταγωγή (προέλευση του SNOB)

sine qua non εκ των ων ουκ άνευ

status quo το κατεστημένο, η υπάρχουσα κατάσταση

sui generis ιδιότυπος, ιδιότροπος, ιδιόμορφος

summa summarum το άθροισμα των αθροισμάτων, τελικό άθροισμα

tabula rasa λευκή πλάκα, μετφ. άγραφο χαρτί, σε νέα βάση

terra incognita άγνωστη γη

veni, vidi, vici ήρθα, είδα, νίκησα

verbatim [ακριβώς] κατά λέξη

verbatim ac litteratim κατά λέξη και κατά γράμμα

vice versa και αντιστρόφως, ανάποδα

vivat ζήτω


Πηγή: bovary.gr

Δεν υπάρχουν σχόλια: