Είναι σίγουρα ξεκάθαρο σε όλες τις πλευρές μέχρι τώρα – αν και σπάνια το παραδέχονται- ότι η Ελλάδα δεν πρόκειται ποτέ να αποπληρώσει πλήρως τα δάνεια διάσωσής της. Η τρέχουσα προσέγγιση απαιτεί από την Ελλάδα να εκτελέσει ένα μεγάλο και παρατεταμένο πλεόνασμα του προϋπολογισμού για να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις των πιστωτών της. Αυτό θα αναγκάσει την αποστράγγιση της ζήτησης για μια γενιά ή περισσότερο, της μεταφοράς σε άλλες χώρες τεράστιων ποσοτήτων της ελληνικής παραγωγής.
Οι ιστορικές και οικονομικές αρχές μας διδάσκουν ότι προσπαθώντας να επιβάλουν μια τέτοια λογική σε μια πολύ κατεστραμμένη οικονομία, θα χρησιμεύσει μόνο για να την... καταστρέψει και να βλάψει τους προοριζόμενους παραλήπτες. Είναι καιρός να σταματήσει η υποκρισία και το κούρεμα του ελληνικού χρέους να γίνει το κίνητρο για την κινητοποίηση των μεταρρυθμίσεων που ενισχύουν την ανάπτυξη στην Ελλάδα.
Σίγουρα, η Ελλάδα ήταν ελαττωματική στην ένταξή της στο ευρώ, με την αναλογία του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ της να είναι πάνω από 100%, αλλά η τιμωρία της είναι πολύ πέρα από οτιδήποτε δικαιολογείται από αυτό. Πράγματι, ίσως και το μισό του χρέους στην Ελλάδα σήμερα είναι το αποτέλεσμα των σφαλμάτων σχεδιασμού του ευρώ.
Μετά τη συμμετοχή της στο ενιαίο νόμισμα, η Ελλάδα είχε πλημμυρίσει με σούπερ-φθηνές πιστώσεις. Τα πλεονάσματα πληρωμών της Γερμανίας διογκώθηκαν από τα περίπου € 50 δις, όταν θεσπίστηκε το ευρώ, σε περίπου € 200 δις ευρώ το 2007 και αυτά ανακυκλώθηκαν από ενθουσιώδεις τράπεζες ως τεράστιες ροές κεφαλαίων στην περιφέρεια της Ευρώπης. Η Γερμανία δημιούργησε ένα τεράστιο απόθεμα απαιτήσεων έναντι χωρών όπως η Ελλάδα, στις οποίες στηριζόταν ότι θα χάσει μία ημέρα. Τα μόνα άγνωστα ήταν η χρονική στιγμή και το πόσο άσχημα θα γίνονταν τα πράγματα.
Όταν όλες αυτές οι ροές κεφαλαίων αντιστράφηκαν, η Ελλάδα, λόγω του ευρώ, δεν μπορούσε πλέον να εκτυπώσει δικά της χρήματα, ούτε να υποτιμήσει το νόμισμά της για να αυξήσει τις εξαγωγές της, ούτε να μειώσει τα επιτόκιά της, ούτε να ξεκινήσει τη δική της πολιτική ποσοτικής χαλάρωσης, ούτε να δημιουργήσει υψηλότερο πληθωρισμό για να μειωθεί η πραγματική αξία του χρέους της.
Πολλές άλλες χώρες μετατόπισαν τα βάρη των χρεοκοπημένων τραπεζών τους στους ισολογισμούς των κυβερνήσεών τους. Στην Ελλάδα, αυτό θα αύξανε τους κινδύνους της χρεοκοπίας και έτσι η Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ευρωζώνη και άλλοι, διέσωσαν άμεσα τις δικές τους τράπεζες μέσω ενός δανείου με βάση το «σχέδιο διάσωσης» της Ελλάδας, πετώντας τα προβλήματα στην ΕΚΤ και το ΔΝΤ, ως ένα γιγαντιαίο IOU για τους ανθρώπους της Ελλάδας.
Μια προσωρινή αύξηση του δημοσιονομικού ελλείμματος σε δυσπραγία είναι απολύτως φυσικό. Για την Ελλάδα, κλειδωμένη μέσα στο ευρώ, μια τέτοια αύξηση, αύξησε τον κίνδυνο αθέτησης των υποχρεώσεων, το οποίο ώθησε το ελληνικό κόστος δανεισμού υψηλότερα, κάτι που έκανε την αναλογία του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ να αυξηθεί ακόμη περισσότερο. Η πρόληψη τέτοιων καταστροφικών βρόχων χρειάζεται ένα μηχανισμό για δημοσιονομικές μεταβιβάσεις στο εσωτερικό της ευρωζώνης προς κράτη μέλη που αντιμετωπίζουν μεγάλο αρνητικό σοκ, ή την ανάληψη των οικονομικών βαρών των τραπεζών τους.
Αντ ‘αυτού, η Ελλάδα έχει γίνει για να υποτιμηθεί εσωτερικά. Ωστόσο, αφαιρώντας από τη χώρα την εγχώρια ζήτηση και εισάγοντας τεράστια οικονομική αβεβαιότητα, εξυπηρέτησε μόνο την πίεση στις επενδύσεις του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα. Διάλυσε τεράστια κομμάτια του παραγωγικού ανθρώπινου κεφαλαίου (σκεφτείτε τι το 25% ανεργία και πάνω από 50% της ανεργίας των νέων κάνει στις προοπτικές ανάπτυξης και φορολογικές ευαισθητοποιήσεις της οικονομίας). Δημιούργησε ακόμη υψηλότερα ποσοστά δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ και τροφοδότησε περαιτέρω αποπληθωρισμό στην Ελλάδα και την ευρωζώνη στο σύνολό της.
Αρχικά, ο γερμανικός λαός εξέφρασε την ικανοποίησή του στο τεχνητό αναποδογύρισμα του ευρώ και πέρασε τις συστημικές συνέπειες κινδύνου σε χώρες όπως η Ελλάδα. Τώρα, καθώς οι προοπτικές για την Ελλάδα επιδεινώνονται και το ευρώ γίνεται όλο και πιο πιεσμένο, οι εξαγωγές της Γερμανίας λαμβάνουν μια ώθηση και οι Γερμανοί γίνονταν ακόμη λιγότερο συμπονετικοί. Εν τω μεταξύ, όλες αυτές οι πανικόβλητες ροές κεφαλαίων πίσω στη Γερμανία ώθησαν τα 10ετή γερμανικά ομόλογα από περίπου 3% στις αρχές του 2011 σε σχεδόν μηδέν σήμερα, διευκολύνοντας τα προβλήματα στον προϋπολογισμό της Γερμανίας. Δεν είναι να απορεί κανείς γιατί οι πολιτικοί της ήταν απρόθυμοι να αποκαλύψουν τη βέλτιστη στρατηγική απώλειας-μετριασμού για τη Γερμανία και την ευρωζώνη.
Η σκληρή πραγματικότητα είναι ότι οι πιστωτές της Ελλάδας πρέπει να διαλέξουν ανάμεσα σε δύο δυσάρεστα σενάρια. Το ένα είναι ότι η Ελλάδα θα εγκαταλείψει το ευρώ και θα κηρύξει στάση πληρωμών σε ευρώ, οι πιστωτές της δεν θα πάρουν τίποτα ούτως ή άλλως, και δαπανηρές κερδοσκοπικές πιέσεις θα εξαπολυθούν στην Πορτογαλία, την Ισπανία και την Ιταλία, ενώ η ίδια η Ελλάδα θα γίνει πιο ασταθής πολιτικά και οικονομικά. Η εναλλακτική λύση είναι ότι η Ελλάδα θα παραμείνει και οι πιστωτές της θα πρέπει να επιτρέψουν κάποια περαιτέρω υποτίμηση του ελληνικού χρέους. Το τελευταίο σενάριο είναι σίγουρα το λιγότερο επώδυνο.
Οι μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα πρέπει να πάνε χέρι-χέρι με την απομείωση του χρέους – όχι λόγω κάποιων ιδιαίτερων αρετών της Ελλάδας, αλλά επειδή η λογική του ευρώ την κάνει τη μόνη υγιής διέξοδο. Εκείνοι που οδήγησαν τη χώρα στο χάος της έχουν απαξιωθεί σε μεγάλο βαθμό σε όλη την Ελλάδα. Έχει κάνει τεράστια βήματα προόδου στη μετατόπιση πρωτογενούς δημοσιονομικού ισοζυγίου (δηλαδή προ φόρων) και στη διάρθρωση του δημοσιονομικού ελλείμματός της προς το πλεόνασμα. Περαιτέρω μεταρρυθμίσεις χρειάζονται πλέον ρυθμό ανάπτυξης και αυτό θα συμβεί μόνο αν τα οικονομικά περασμένα αντιμετωπίζονται ως περασμένα.
Andrew Farlow Oriel College, Oxford
Μετάφραση-απόδοση: Ι.Γκορ. αποκλειστικά για το Hellasforce
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου